تاکنون برای آنالیز و تصویربرداری سه بعدی از سنگ نفت، نمونه ها به خارج ارسال می شدند که این امر علاوه بر خروج ارز موجب ارسال داده های مخازن نفت به سایر کشورها می شد؛ برای این منظور محققان یکی از شرکت های فناور نسبت به طراحی و تولید دستگاه تصویربرداری سه بعدی با کاربرد در نمونه های بیولوژیکی و صنعتی اقدام کرد و این در حالی است که این دستگاه به دلیل تحریم ها به کشور وارد نمی شده است.
ندا محمودی، کارشناس ارشد فیزیک پزشکی بخش تحقیق و توسعه این شرکت فناور در گفت و گو با ایسنا، دستگاه طراحی شده در این شرکت را دستگاه تصویربرداری غیر مخرب پرتو ایکس دانست و گفت: این دستگاه به صورت سه بعدی تصویربرداری می کند.
وی با بیان اینکه عملکرد دستگاه تصویربرداری سه بعدی همانند تصویربرداری به روش سی تی اسکن بالینی است، اظهار کرد: این دستگاه دارای منبع پرتو ایکس و آشکارساز و اساس فناوری آن بر اساس اشعه ایکس است. این دستگاه در دو نسخه کاربردهای تحقیقات پزشکی و صنعتی طراحی شده است.
محمودی خاطر نشان کرد: نمونه NDT این دستگاه که بیشتر کاربردهای صنعتی دارد، برای تصویربرداری از قطعات الکترونیکی، مکانیکی و بیولوژیک کاربرد دارد.
این محقق با اشاره به مکانیزم عملکردی این دستگاه، توضیح داد: مکانیزم عملکردی دستگاه تصویربرداری غیر مخرب اشعه ایکس در حوزه صنعتی به این صورت است که جسم مورد نظر در این دستگاه چرخش دارد و تیوب و آشکارساز ثابت هستند و در این وضعیت دقت تصویربرداری بیشتر خواهد شد.
وی در خصوص نحوه عملکرد این دستگاه در نسخه پیش بالینی، اظهار کرد: از آنجایی که در نسخه پیش بالینی موجود زنده مانند موش در آن قرار می گیرد، نمی توانیم وی را به حالت چرخشی در آن قرار دهیم؛ از این رو نمونه بیولوژیکی در این دستگاه ثابت است و آشکارساز در آن چرخش دارد.
به گفته محمودی، فناوری مورد استفاده در این دستگاه به این صورت است که منبع پرتو ایکس، به نمونه مورد نظر اشعه می تاباند که مقداری از این اشعه در جسم جذب می شود و بخشی از آن به آشکارساز دستگاه می رسد و اشعه ای که به آشکار ساز می رسد، در واقع نقشه و تصویر جسم مورد نظر است که به آشکار ساز رسیده است.
وی خاطر نشان کرد: در نهایت با اجرای یکسری پردازش‌های ریاضی، تصویر سه بعدی که به صورت مقطعی هستند، از جسم ارائه می دهد.
محمودی اضافه کرد: روش های درمانی جدید قبل از آنکه به فاز بالینی برسد، نیاز است تا تست های پیش بالینی آن اجرا شود که این تست ها در نسخه Invivo این دستگاه اجرایی می شود و برای کاربردهای صنعتی مانند آنالیز سنگ نفت و یا بردهای الکترونیکی، در نسخه صنعتی انجام خواهد شد.
به گفته وی این محصول مشابه خارجی دارد و به دلیل اعمال تحریم ها علیه کشور، این دستگاه به کشور وارد نمی شد و محققان مجبور بودند نمونه های خود را برای تست به خارج از کشور ارسال کنند و یا در تحقیقاتی که نیاز به استفاده از این دستگاه بود، رشدی نداشتیم.
این محقق یادآور شد: ارسال نمونه ها به خارج علاوه بر خروج ارز از کشور موجب خروج اطلاعات می شد. نمونه آن حوزه مهندسی نفت است که سنگ نفت نیاز به اسکن دارد و با ارسال نمونه های آن به خارج موجب ارسال اطلاعات در خصوص مخازن نفتی می شد؛ از این رو طراحی و ساخت این محصول موجب شد که این دستگاه به ویژه در حوزه مهندسی نفت کاربردی شود.
محمودی با بیان اینکه این محصول دارای تایید از سازمان انرژی اتمی است، گفت: نمونه خارجی 400 تا 600 هزار دلار به فروش می رسد، ولی دستگاه داخلی در حدود 200 هزار دلار ساخته می شود.
وی با تاکید بر اینکه طراحی و ساخت این دستگاه بر اساس نیاز کشور بوده است، اظهار کرد: معاونت علمی ریاست جمهوری با احصاء این نیاز، فراخوانی را منتشر کرد و با اختصاص بودجه ای نسبت به طراحی این دستگاه اقدام کردیم.