مداخلات زودهنگام می‌تواند مهارت‌های حرکتی نوزادان زودرس را بهبود بخشد. پژوهشی جدید از محققان کشورمان به بررسی این موضوع پرداخته است.
طبق تعریف سازمان جهانی سلامت، نوزادانی که قبل از هفته ۳۷ بارداری به دنیا می‌آیند، نارس یا زودرس نامیده می‌شوند. این نوزادان به سه گروه زودرس شدید، بسیار زودرس و زودرس متوسط تا ترم تقسیم می‌شوند. نوزادان زودرس به دلیل وقفه در رشد داخل رحمی و نیاز به بستری شدن در بخش مراقبت‌های ویژه، بیشتر در معرض اختلالات رشد عصبی کوتاه‌مدت و بلندمدت قرار دارند. یک مطالعه اپیدمیولوژیک نشان می‌دهد که بیش از ۲۵ درصد از نوزادانی که بین هفته‌های ۲۸ تا ۳۲ بارداری به دنیا می‌آیند، در سن دو سالگی دچار ناتوانی‌های عصبی می‌شوند و این رقم در سن ده سالگی به حدود ۴۰ درصد می‌رسد. حتی نوزادان زودرسی که تأخیرهای عمده عصبی ندارند، نسبت به نوزادان ترم، خطر بیشتری برای مشکلات حرکتی دارند.
مغز نوزادان در دوران نوزادی بسیار تغییرپذیر است و رشد فعال دندریت‌ها و تشکیل سیناپس‌ها در این دوره رخ می‌دهد. تجربه‌های مختلف می‌تواند بر مغز تأثیر بگذارد و باعث تغییرات ساختاری در آن شود. مداخلات زودهنگام می‌توانند نقش مهمی در بهبود کیفیت حرکت و عملکرد نوزادان زودرس داشته باشند. این مداخلات، به‌خصوص برای نوزادانی که در معرض خطر اختلالات حرکتی و عصبی هستند، ضروری به شمار می آیند تا از رشد حرکتی و شناختی آن ها حمایت کنند.
نازیلا اکبر فهیمی از گروه کاردرمانی دانشکده علوم توانبخشی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی به همراه دو همکار خود، تحقیقی را در این خصوص و در زمینه تأثیر مداخلات توانبخشی زودهنگام بر مهارت‌های حرکتی نوزادان زودرس انجام داده‌اند. این پژوهش به بررسی روش‌های مختلف مداخلات توانبخشی برای بهبود مهارت‌های حرکتی نوزادان زودرس پرداخته و نتایج امیدوارکننده‌ای را به دست آورده است.
پژوهش فوق به صورت مرور حوزه‌ای انجام شده است. بدین منظور، مطالعات مرتبط از پایگاه‌های علمی مانند اسکوپوس، پاب‌مد، وب آو ساینس و گوگل اسکالر جمع‌آوری و به دقت بررسی شدند. از میان مطالعات بررسی شده، ۱۵ مطالعه معیارهای ورود به تحقیق را داشتند. این مطالعات شامل مداخلات چندحسی، چندوجهی، عصبی-رشدی، مداخلات اجرا شده توسط والدین و مداخلات پشتیبانی از اکتشاف بازی بودند.
نتایج بررسی ها نشان دادند که بیشتر این مداخلات در مدت کوتاهی انجام شده‌اند و تأثیر کوتاه‌مدت بر بهبود مهارت‌های حرکتی نوزادان داشته‌اند.
بر اساس یافته‌های این پژوهش و جلسات با کارشناسان، مداخلات توانبخشی زودهنگام به چهار گروه تقسیم می شوند: ۱) مداخلات چندوجهی و چندحسی، ۲) مداخلات عصبی-رشدی، ۳) مداخلات اجرا شده توسط والدین و ۴) مداخلات پشتیبانی از اکتشاف بازی.
در این میان، تنها مداخله «پشتیبانی از اکتشاف بازی» بود که بعد از ترخیص نیز ادامه داشت و بهبود رشد حرکتی را در کوتاه‌مدت و بلندمدت گزارش کرده بود.
به گقته فهیمی و همکارانش، «مداخلات چندحسی شامل تحریکات حسی مانند نور، صدا و لمس است که به منظور شبیه‌سازی محیط داخل رحمی برای نوزادان نارس در هفته‌های اول زندگی انجام می‌شوند. این تحریکات به حفظ و تسهیل رشد نوزادان کمک می‌کنند».
آن ها می افزایند : «مداخلات عصبی-رشدی بر تکنیک‌های NDT (درمان عصبی-رشدی) تمرکز دارند که برای تسهیل حرکات ضد جاذبه به کار می‌روند. این تکنیک‌ها عمدتاً توسط درمانگران به کار برده می‌شوند».
به علاوه طبق اطلاعات ارائه شده در این تحقیق، مداخلات اجرا شده توسط والدین به منظور ارتقای روابط والدین و نوزادان طراحی شده و تمرکزی بر بهبود مهارت‌های حرکتی اولیه ندارند و مداخلات پشتیبانی از اکتشاف بازی نیز، با تشویق والدین به شناسایی زمان‌های ایده‌آل برای تعامل با نوزاد، از رشد حرکتی و شناختی حمایت می‌کنند.
گفتنی است مقاله علمی پژوهشی تهیه شده از یافته های فوق در فصلنامه «آرشیو توانبخشی» وابسته به دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی به چاپ رسیده است. این نشریه به انتشار مقالات علمی مرتبط با حوزه توانبخشی و سلامت اجتماعی می‌پردازد و تحقیقات انجام شده در این زمینه را به جامعه علمی و عمومی معرفی می‌کند.
انتهای پیام
∎