معاون پژوهشی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با بیان اینکه برخی ناشران بزرگ دنیا اقدام به پولی کردن دسترسی به نشریات در سال ۲۰۲۲ کرده‌اند، گفت: این اقدام به دلیل همه‌گیری کرونا فعلا عقب افتاد، ولی تا سه یا پنج سال دیگر به ازای چاپ هر مقاله نویسنده باید پول بدهد و اگر منابع مالی چاپ مقالات را در نشریات جهان تامین نکنیم، تا پنج سال دیگر نمی‌توانیم مقاله چاپ کنیم.
پیمان صالحی امروز در بیست و سومین جشنواره تجلیل از پژوهشگران، فناوران و نوآوران برگزیده کشور که در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد، با اشاره به بودجه‌های بخش پژوهش و فناوری کشورهای مختلف، سهم بودجه تحقیق و توسعه از تولید ناخالص ملی در کشور سنگاپور را ۱.۹ درصد، در رژیم صهیونیستی ۵.۴ درصد، در عربستان سعودی ۵۲ صدم درصد، در آلمان ۳.۱۴ و در ژاپن ۳.۲۶ دانست.
وی ادامه داد: این در حالی است که ایران ۵۹ صدم درصد و کمتر از نیم درصد از کل ناخالص داخلی را به امر تحقیق و توسعه اختصاص داده است.
صالحی با بیان اینکه بر اساس گزارش بانک جهانی، شیب صعودی افزایش سهم تحقیق و توسعه موجب افزایش فناوری شده است، اظهار کرد: در سال گذشته میلادی، ۵۳ میلیارد دلار به دانشگاه هاروارد و ۳۷ میلیارد دلار به دانشگاه استنفورد کمک مالی شده است و در حالی که بحث وقف در سنت و تاریخ ما ریشه‌دار است، هنوز کمک‌های مالی به دانشگاه‌ها و بخش پژوهش و فناوری خیلی جدی نیست.
معاون پژوهشی وزیر علوم با اشاره به تدوین فصل تنظیم و تدوین بودجه بر تدوین دقیق‌تر منابع تاکید کرد.
رتبه علمی ایران
وی به رتبه علمی ایران اشاره کرد و ادامه داد: رتبه علمی ایران بر اساس تعداد مقالاتی که از ایران در اسکوپوس سال ۱۹۹۶نمایه می‌شده، رتبه ۵۶ بوده است، ولی در سال ۲۰۲۱ به رتبه ۱۵ رسیده‌ایم، البته ارتقای رتبه در مراحل بالاتر دشوارتر است.
معاون پژوهشی وزیر علوم با اشاره به تعداد مقالات ایران در سال ۱۹۹۶، گفت: تعداد مقالات ایران در این سال ۸۴۱ مقاله نمایه شده در اسکوپوس بوده که به ۷۷ هزار مقاله در سال ۲۰۲۱ میلادی رسیده است.
وی با اشاره به اهمیت این دستاوردها، یادآور شد: به اندازه بودجه پژوهش یک کشور در حال توسعه، در وزارت علوم سرمایه‌گذاری شده تا به این دستاوردها از جهت رتبه‌های علمی رسیدیم و این شاهکار پژوهشگران است.
صالحی تاکید کرد: این در حالی است که بعضی کشورهای منطقه روند صعودی را در تولید علم دارند؛ ولی ما ثابت مانده‌ایم.
دیپلماسی علمی و روند آن در ایران
دبیر کل شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری، دانشگاه‌های برتر جهانی را دانشگاه‌هایی دانست که در زمینه بین‌المللی سرمایه‌گذاری و تبادل استاد و دانشجو فعال هستند و ادامه داد: ۳۵ درصد از ۷۷ هزار مقاله چاپ شده ایران در سطح بین‌المللی در سال ۲۰۲۱ با همکاری همکاران خارجی و بین‌المللی بوده است.
وی با اشاره به اقدام برخی ناشران بزرگ دنیا برای پولی و دسترسی باز کردن نشریات در سال ۲۰۲۲، گفت: این اقدام به دلیل همه‌گیری کرونا فعلا عقب افتاد، ولی تا ۳ یا ۵ سال دیگر به ازای چاپ هر مقاله نویسنده باید پول بدهد.
معاون پژوهشی وزیر علوم خاطر نشان کرد: اگر منابع مالی چاپ مقالات را در نشریات جهان تامین نکنیم، تا ۵ سال دیگر نمی‌توانیم مقاله چاپ کنیم.
صالحی با تاکید بر اهمیت ثبت اختراع، گفت: هدف از ثبت اختراع باید رسیدن به فناوری باشد.
وسعت دامنه زبان فارسی در عرصه بین‌المللی
صالحی با اشاره به اهمیت گسترش زبان فارسی در عرصه بین‌المللی، ادامه داد: بهترین راه برای گسترش زبان فارسی، بین‌المللی کردن نشریات ایرانی است و مقام رهبری نیز بر آن تاکید دارند، به همین دلیل سیاست ما نمایه‌سازی نشریات فارسی است.
وی اضافه کرد: برای این هدف نشریات را در پایگاه دوآج/doaj نمایه کردیم. زبان فارسی در ۸۰ زبان موجود در این سایت زبان یازدهم است. همچنین قصد داریم نشریات فارسی بیشتری را در اسکوپوس و وب آو ساینس نمایه کنیم.
رییس ستاد هفته پژوهش‌وفناوری در مورد نمایه شدن نشریات نیز گفت: تا سال گذشته ۱۰۱ مجله ایرانی در اسکوپوس نمایه شده بود. در سال گذشته ۲۰ مجله نمایه شده که از این تعداد دو مجله فارسی است و این موجب تقویت جایگاه زبان فارسی در نمایه هم می‌شود.
فرصت مطالعاتی داخلی
معاون پژوهشی وزیر علوم با تاکید بر اهمیت شرکت در فرصت مطالعات داخل، گفت: مقام معظم رهبری هم از این طرح حمایت کردند، در سال ۱۴۰۱ حدود ۶۹۱ عضو هیات علمی از این طرح استقبال کردند.
وی در مورد آمار قراردادهای ارتباط با صنعت نیز، گفت: مجموع مبلغ قراردادهای ارتباط با صنعت در سال جاری به ۴ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان رسیده است که البته باید افزایش یابد.
صالحی با اشاره به ماده ۱۱ قانون جهش دانش‌بنیان گفت: با کمک این ماده می‌توان ارتباط با صنعت و جامعه را قوت بخشید.
وی با تاکید بر اهمیت رؤیت پذیری دستاوردهای پژوهشگران و فناوران نیز گفت: هر کاری در زمینه فناوری انجام می‌شود، باید به اطلاع عموم برسد و رؤیت‌پذیر شود. امروز حدود ۲۵ سایت وجود دارد که حتی اگر یک مقاله چاپ می‌شود، نویسنده می‌تواند گزارشی از آن در سایت‌ها بدهد.
صالحی گفت: ما در رؤیت‌پذیری به شدت مشکل داریم، به زودی کارگاه‌های آموزشی در این زمینه در وزارت علوم برگزار می‌شود.
روند انتخاب پژوهشگران و فناوران برگزیده کشوری
رئیس ستاد ملی هفته پژوهش‌وفناوری در مورد انتخاب برترین پژوهشگران و فناوران نیز گفت: آیین‌نامه‌ای برای تجلیل از این پژوهشگران و فناوران داریم که امسال روزآمد شد، ۲۸۵ نفر از مجموعه‌های آموزشی عالی و از وزارت جهاد کشاورزی و وزارت بهداشت و دیگر دستگاه‌های اجرایی معرفی و طی جلساتی افراد برگزیده معرفی شدند.
صالحی تصریح کرد: همچنین امسال برترین فناوران، استانداران حامی پژوهش و فناوری، انجمن‌های علمی و نشریات برگزیده نیز مشخص و معرفی شدند.