برداشت بی‌رویه آب از دشت بوشکان باعث کاهش سطح ایستابی این دشت و ممنوعه و بحرانی شدن آن شده است که راهی جز تغییر الگوی کشت وجود ندارد.
استان بوشهر با چالش‌های فراوانی در زمینه تأمین آب روبرو است و به خاطر کمبود منابع آبی و افزایش میزان استفاده از آب، فشار بسیار زیادی به سفره‌های زیرزمینی وارد شده است.
برداشت بی‌رویه از منابع زیر زمینی باعث شده تا بسیاری از دشت‌های استان بوشهر در وضعیت بحرانی و ممنوعه قرار بگیرند و سطح ایستابی سفره‌های زیرزمینی نیز به شدت روند کاهشی به خود گرفته است.
دشتستان یکی از مهمترین مناطق کشاورزی استان بوشهر است که بیش از ۷۰ درصد محصولات زراعی و باغی استان در این شهرستان تولید می‌شود و البته این شهرستان بیشترین چالش‌ها را نیز در زمینه آب دارد.
دشت بوشکان یکی از نقاط مهم در عرصه کشاورزی است که اضافه‌برداشت آب باعث شده تا این دشت در سخت‌ترین شرایط قرار گیرد و وضعیت در این دشت بحرانی شود.
وضعیت بحرانی سفره‌های زیرزمینی
مدیرعامل آب منطقه‌ای بوشهر در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: بخش عمده آب مصرفی در استان بوشهر مربوط به بخش کشاورزی و در این بخش شاهد کمترین راندمان هستیم.
علی محمدی با اشاره به برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، از به صدا درآمدن خطر در دشت‌ها خبر داد و خاطرنشان کرد: برخی از دشت‌ها در وضعیت نامناسبی قرار دارند و سفره‌های زیرزمینی خالی شده‌اند.
وی با بیان اینکه دشت‌های استان به طور متوسط سالانه یک متر افت سطح ایستابی دارند افزود: همه دشت‌های استان بوشهر ممنوعه و یا بحرانی شده‌اند و شاهد کسری بالای منابع آبی هستیم.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان بوشهر با بیان اینکه کاهش سطح ایستابی فرونشست زمین را در پی دارد تصریح کرد: در صورت تداوم این روند پدیده فروچاله‌ها را شاهد خواهیم بود.
وی با اشاره به آغاز فرونشست زمین در دهرود، طلحه، شاهیجان و دالکی از شهرستان دشتستان گفت: چاه‌های آب در منطقه دهرود شهرستان دشتستان از دسترس خارج شده‌اند.
برداشت بی‌رویه آب از دشت بوشکان
فرماندار شهرستان دشتستان نیز با اشاره به برداشت بی‌رویه آب در دشت بوشکان، از توافق برای کاشت محصول کم آبر و پردرآمد کاکتوس اپونتیا در بخش بوشکان خبر داد.
احمد بنافی تصریح کرد: در شرایط عادی میزان نرمال برداشت آب از دشت بوشکان ۱۱ میلیون متر مکعب است اما امروز شاهد هستیم که ۲۲ میلیون متر مکعب در سال از دشت بوشکان در حوزه کشاورزی آب برداشت می‌شود.
در صورتی که این برداشت اگر منطقی نشود، دشت بوشکان تقریباً تا سه سال آینده به طور کامل خشک خواهد شدوی بر لزوم تغییر در الگوی کشت و استفاده مناسب از منابع آبی تاکید کرد و افزود: در صورتی که این برداشت اگر منطقی نشود، دشت بوشکان تقریباً تا سه سال آینده به طور کامل خشک خواهد شد.
فرماندار دشتستان خاطرنشان کرد: تنها راه حل عبور از این شرایط کاهش مصرف آب از طریق رعایت الگوی کشت و توجه به حوزه آبخیزداری است.
وی ادامه داد: کشت گیاه کم آب‌بر اپونتیا که امروز درآمد خوبی هم دارد می‌تواند گام مؤثری در کاهش مصرف آب باشد و ستاد اجرایی فرمان حضرت امام برنامه ریزی لازم برای این حوزه را به کمک جهاد کشاورزی در دستور کار خود قرار خواهد داد.
بنافی بیان کرد: کشت و صنعت امید الگوی موفقی از این کشت را ارائه کرده است که با توافق و بهره‌برداری از تجربه و ظرفیت آنها می‌توانیم این گیاه را در بخش بوشکان به کشت انبوه برسانیم.
لزوم تغییر الگوی کشت
به گفته معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر، اجرای الگوی کشت برای تولیدکنندگان ضروری است و کشت محصولات سازگار با استان از برنامه‌های ابلاغی است.
کبری توکلی اظهار داشت: با توجه به خشکسالی‌های چند سال اخیر در استان و استان‌های بالادست، کاهش شدید آورد رودخانه‌های دائمی و فصلی و به‌تبع آن کاهش منابع آبی سطحی و زیرسطحی استان، اقدامات اجرایی به‌منظور ابلاغ الگوی کشت مناسب آغاز شد.
وی افزود: برای این منظور کارگروه استانی با دستور استاندار به‌عنوان ریاست کارگروه الگوی کشت و ریاست سازمان جهاد کشاورزی استان به‌عنوان مجری الگوی کشت، با مشارکت و همراهی شرکت سهامی آب منطقه‌ای تشکیل و در پی آن کارگروه شهرستانی با ریاست فرمانداران، مدیریت جهاد کشاورزی و آب منطقه‌ای شهرستان مربوطه تشکیل شد.
الگوی کشت با هدف کنترل منابع آب‌وخاک، کشت متناسب با نیاز بازار و جلوگیری از تولید زیاد محصول در بازه زمانی خاص و تنظیم بازار مصرف، کنترل سطوح زیر کشت، مدیریت تولید محصول، ایجاد برنامه منسجم برای رسیدن به تولید پایدار اجرا می‌شودتوکلی یادآور شد: از اهداف الگوی کشت می‌توان به مواردی نظیر، کنترل منابع آب‌وخاک، کشت متناسب با نیاز بازار و جلوگیری از تولید زیاد محصول در بازه زمانی خاص و تنظیم بازار مصرف، کنترل سطوح زیر کشت، مدیریت تولید محصول، ایجاد برنامه منسجم برای رسیدن به تولید پایدار اشاره کرد.
وی بیان کرد: کشت تمامی محصولات سازگار با استان مثل علوفه، دانه‌های روغنی، گندم، سبزیجات برگی، گوجه‌فرنگی، خرما، گیاهان دارویی و حذف جالیز و صیفی در پایاب سدهای استان از اهداف برنامه‌های ابلاغی است.
توکلی ادامه داد: از مهرماه سال ۱۴۰۱ اقدامات اجرایی استان در پایلوت سه هزار و ۷۰۰ هکتاری مربوط به اراضی پایاب سد رئیس‌علی دلواری در بخش شبانکاره اجرا شد، درنتیجه منجر به کاهش سطح ۲ هزار و ۷۰۰ هکتار جالیز و جایگزینی پنج هزار هکتار گندم شده است.
وی ادامه داد: با اجرای این طرح عملاً بالغ‌بر ۲۰ هزار تن گندم از مزارع فوق برداشت شد که بیشترین عملکرد مزارع گندم آبی استان مربوط به همین مزارع بوده و بعضاً تا ۶ هزار کیلوگرم در هکتار گزارش‌شده است.
با توجه به شرایط دشت بوشکان و دیگر دشت‌های استان بوشهر باید اقدامات لازم برای جلوگیری از اضافه برداشت آب اندیشیده شود و البته راهکارهای جبران خسارت‌ها به این دشت‌ها نیز در دستور کار باشد.