صادرات نفتی ایران به جایی رسیده که توانسته تحریم‌ها را دور بزند و به بازیگری اثرگذار در بازار انرژی تبدیل شود. در این وضعیت رسانه‌ها و تحلیلگران بین‌المللی اذعان می‌کنند رژیم تحریم‌های نفتی ایران فرو ریخته است.
طبق آمار مؤسسه کپلر، صادرات نفت ایران به چین در ماه جاری میلادی با یک رکورد تاریخی به بیش از یک میلیون و 800 هزار بشکه در روز رسیده است.
ایران در ماه اکتبر (مهرماه) پس از روسیه بزرگ‌ترین صادرکننده نفت به چین بوده و حتی با اختلاف چشمگیری، عربستان را نیز پشت سر گذاشته است. این جهش صادرات عمدتاً به خاطر حجم عظیم ذخایر نفت روی آب ایران انجام شده است.
پیش‌تر مؤسسه کپلر در گزارشی از صفر شدن ذخایر نفتی شناور روی آب ایران خبر داده بود. این در حالی است که در ابتدای دولت سیزدهم حدود 60 میلیون بشکه نفت ایران روی آب‌ها شناور باقی مانده بود و خریداری نداشت.
طبق آمار این مؤسسه فعال در حوزه انرژی، میانگین صادرات روزانه نفت ایران به چین در 10 ماهه سال جاری میلادی، یک میلیون و ۲۳۵ هزار بشکه بوده که 84 درصد بیشتر از دوره مشابه پارسال است و صادرات نفتی با میعانات گازی به بیش از دو میلیون بشکه هم رسیده است.
جدیدترین گزارش اوپک هم نشان می‌دهد، ایران با تولید سه میلیون و 60 هزار بشکه نفت در روز و با وجود تحریم‌های آمریکا، همچنان جایگاه سومی خود در اوپک را حفظ کرده است.
همچنین مؤسسات رهگیری نفتکش‌ها تاکنون بارها برآورد کرده‌اند که صادرات نفت و میعانات ایران در سال جدید میلادی از دو میلیون بشکه عبور کرده است.
بازتاب رکوردشکنی در صادرات
رکوردشکنی‌های تاریخی صادرات نفت ایران در اوج تحریم‌ها با واکنش‌های مختلفی بین تحلیلگران و رسانه‌های داخلی و خارجی همراه بوده است.
همایون فلک‌شاهی عضو مؤسسه کپلر در صفحه ایکس (توئیتر سابق) خود نوشت: ایران در ماه اکتبر به لطف کاهش گسترده ذخایر نفت خام از انبارهای شناور، از عربستان سعودی به عنوان بزرگ‌ترین تأمین‌کننده نفت دریایی چین پیشی گرفته است. روسیه با احتساب جریان‌های انتقال نفت از خط لوله در رتبه اول باقی مانده است. صادرات نفت ایران به چین به بیش از میلیون بشکه در روز یک رکورد جدید است.
رسانه آمریکایی بلومبرگ هم چندی قبل اعلام کرد واشنگتن علاوه‌بر تحریم نهادهای دخیل در تسهیل فروش نفت ایران به چین، از سال گذشته هیئت‌هایی را برای منصرف کردن چینی‌ها از خرید محصولات نفت ایران روانه این کشور کرده است. با این حال به نوشته بلومبرگ، ایران تولید نفت خودش را به بالاترین میزان از زمان اجرای مجدد تحریم‌ها علیه این کشور بعد از خروج واشنگتن از برجام رسانده و در حال انتقال بیشترین میزان نفت خام به چین طی یک دهه گذشته است.
کاخ سفید نخواست یا نتوانست؟
خاویر بلاس تحلیلگر بلومبرگ هم دیروز در این‌باره نوشت: «ایران نه تنها تولید خود را افزایش می‌دهد، بلکه ذخایر عظیم ذخیره‌‌سازی نفت شناور خود را نیز منحل کرده و کاملاً فروخته است. یا کاخ سفید اجازه صادرات نفت ایران را داد، یا نمی‌تواند جلوی صادرات نفت ایران را بگیرد، در هر صورت، رژیم تحریم‌ها فرو ریخته است.»
هر چند تحلیلگر بلومبرگ دو احتمال را درباره افزایش صادرات ایران مطرح می‌کند، اما واقعیت این است که آمریکا تمام تلاش خود را برای توقف صادرات نفتی ایران انجام داده اما موفق نبوده است.
به طور نمونه پیش از اعلام رسمی گزارش کپلر، مایک لالر، نماینده جمهوری‌خواه ایالات متحده، طرحی را برای پاسخگو کردن چین در قبال خریداری نفت از ایران ارائه کرده است. این طرح در کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان تصویب شده و اکنون در انتظار بررسی در مجلس نمایندگان است. لالر اشاره کرد، همکاری ایران و چین به معنای نقض تحریم‌های آمریکاست. او گفت که چین یکی از بزرگ‌ترین خریداران نفت ایران است و این خریدها به ایران کمک می‌کند تا تحریم‌ها را دور بزند.
عبور ایرانی‌ها از چراغ قرمز آمریکا
چندی قبل هم وزیر نفت با اشاره به اینکه اکنون بیش از سه میلیون بشکه نفت تولید می‌کنیم، گفت: در حال برنامه‌ریزی برای افزایش تولید نفت هستیم که برای آن هم در جهان مشتری داریم. همه اینها در شرایط سخت تحریم‌ها انجام شده و آمریکا هیچ چراغ سبزی نشان نداده و در این مدت آمریکا 223 تحریم دیگر نیز اضافه کرده است. جواد اوجی، تصریح کرد: با کار شبانه‌روزی همه متخصصان صنعت نفت، اکنون حتی تراز ما در حوزه میعانات گازی منفی است، یعنی هم‌اکنون متقاضی میعانات گازی ما چه در داخل و چه از خارج افزایش یافته است که تولید ۷۶۰ هزار بشکه‌ای ما جوابگو نیست. وی ادامه داد: سالانه ۴۳۰ میلیون دلار اجاره کشتی‌ها برای نگهداری میعانات روی آب بود که همه این کشتی‌ها با دیپلماسی انرژی دولت سیزدهم و بازاریابی و نرخ مطلوب به فروش رفت و حتی یک سنت ما نیز در بانک‌ها مسدود نشده است.
جهش قیمت نفت
روز گذشته که قیمت نفت به علت نگرانی در مورد گسترش تنش‌های میان رژیم صهیونیستی و غزه و اختلال در عرضه نفت حدود سه درصد افزایش یافت و به بالاترین رقم یک هفته گذشته در معاملات آخرین روز کاری بازارهای جهانی رسید. به گزارش رویترز، هر بشکه نفت برنت با دو دلار و 55 سنت افزایش 90 دلار و 48 سنت فروخته شد و هر بشکه نفت خام آمریکا با دو دلار و 33 سنت افزایش 85 دلار معامله شد.
تفاوت قیمت نفت برنت و نفت خام آمریکا از ماه مارس تاکنون به بالاترین رقم رسیده است.
چشم جهان به ایران
در همین زمینه، تحلیلگران بانک گلدمن ساکس، قیمت نفت برنت برای سه ماهه نخست 2024 را 95 دلار در هر بشکه پیش‌بینی و اعلام کردند: اگر صادرات نفت ایران کاهش یابد قیمت‌ها پنج درصد دیگر افزایش می‌یابد.
پیش از این نیز کارشناسان مؤسسات تحلیلگر غربی همچون مؤسسه سرمایه‌گذاری «گلوبال اف‌ایکس» و مؤسسه «تله ترید» نیز پیش‌بینی کرده بودند در صورت بسته شدن تنگه هرمز قیمت نفت به 250 دلار در هر بشکه خواهد رسید. ظرفیت تنگه هرمز معادل عبور 14 نفتکش بزرگ یا به عبارتی 17 میلیون بشکه در روز است که این رقم کمی کمتر از نیمی از صادرات نفت از سوی تولیدکنندگان به بازار جهانی است.
ضمن اینکه رویترز هم خبر داده بود که ایران در صورت بسته شدن تنگه هرمز می‌تواند از بندر جاسک در سواحل دریای عمان، درست در جنوب تنگه هرمز، نفت صادر کند.
این توصیفات رسانه‌های غربی از تحولات بازار انرژی نشان می‌دهد ایران بازیگری تعیین‌کننده در بازار انرژی است و همان‌طور که اویل پرایس چندی قبل گزارش داد؛ برای تأمین امنیت انرژی چشم تمام جهان به ایران است.
کیهان