یک شاعر و منتقد ادبی معتقد است: رویکرد شعر حوزه دفاع مقدس شاعران را از طرح‌ها و جریان‌های نوین به سمت احیای قالب‌های سنتی و کلاسیک کشانده است به‌طوری‌که قالب‌های رو به افولی مانند غزل، دوبیتی، رباعی و... دوباره احیا و پراستفاده می‌شوند.
فردین کوراوند در گفت‌وگو با ایسنا، اظهارکرد: اگر مولفه‌ها و ویژگی‌های شعر دفاع مقدس را کنار هم قرار دهیم می‌توانیم مدعی شویم که سبکی به نام سبک شعر دفاع مقدس وجود دارد که شاعرانِ خود را ساخته و هم‌اکنون مطرح و معروف هستند.
او با بیان این‌که جنگ‌های طولانی مدت در تاریخ یک سرزمین نقش‌آفرین هستند افزود: جنگ بدون شک همه شئونات زندگی مردمان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و شاعر و هنرمند سرزمین جنگ‌زده به‌عنوان شاخک حساس و صاحب رسالت نمی‌تواند نسبت به آن بی‌تفاوت باشند.
کوراوند خاطرنشان کرد: در همه جهان رویدادهای اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و به ویژه جنگ که یکی از مهمترین رویدادهاست هنرمندان، شاعران، نویسندگان و فیلم‌سازان را بر این واداشته که واکنش هنری نشان دهند.
او با بیان این‌که واکنش هنرمندان به جنگ به‌صورت ثبت وقایع برای ضبط در تاریخ و حافظه اجتماعی سرزمین است توضیح داد: گاهی واکنش هنری کارکرد بیرونی نیز دارد. برخی هنرمندان با آثار هنری خود مقاومت مردمان بر علیه هجوم دشمن را ستایش می‌کنند و با عنوان‌هایی نظیر پهلوان، قهرمان و ابرمرد از آن‌ها نام می‌برند. بر همین اساس، در هر سرزمینی که واکنش مقاومتی یا دفاعی وجود داشته باشد در آثار ادبی آن می‌توانیم ردی از شخصیت‌ها و قهرمانان ملی ببینیم.
این شاعر خاطرنشان کرد: در هشت سال دفاع مقدس هنرمندانی بودند که از رویدادها و رویکردهای موجود در جامعه مثل جان باختن بی‌گناهان و ورود مردم عادی به حوزه جنگ، آوارگی و جنگ زدگی مضمون‌هایی برای مردم ایران ساختند و آن را ادبیات جنگ تحمیلی و دفاع مقدس نام‌گذاری کردند.
وی گفت: تفاوت اساسی ادبیات تولید شده در روزگار جنگ با ادبیات پس از آن در این است که رویدادها و رویکردهای موجود در جامعه با شاعر و نمادهای آیینی گره خورده است.
کوراوند توضیح داد: به‌عنوان مثال در کنار قهرمانان ملی کهن هر سرزمین قهرمان‌های مذهبی و نمادهای آیینی نیز حضور دارند و به همین دلیل یک آبشخور زبانی و ذهنی در شعر دفاع مقدس وجود دارد که آن را از گونه‌های دیگر و حتی گونه‌های قبل از خود جدا می‌کند.
او با اشاره به این‌که درصد بسیار بالایی از آثار تولید شده در مورد جنگ تحمیلی در قالب‌های شعر کهن فارسی سروده شده‌اند گفت: تغییر نگاه شاعران شعر دفاع مقدس یکی از ویژگی‌های مهمی است که به شعر دفاع مقدس رنگ و بوی جداگانه‌ای داده است.
این منتقد ادبی با بیان این‌که جریان شعر دفاع مقدس ویژگی‌های خود را به سرعت نمایان کرد و خود را حتی از نسل ابتدایی شاعران دفاع مقدس جدا کرد، افزود: بازگشت قالب‌های شعر سنتی، ساختن فرهنگ نمادین و فرهنگ واژگانی جدید به‌طوری‌که کلمات و واژه‌ها تعریف جدیدی در قالب شعر دفاع مقدس پیدا کردند، گستردگی شعر و تفاوت نگاه شاعران مختلف کشور به جنگ در شعر نمود پیدا کرده است.
او با اشاره به این‌که رویکرد شعر و جریان شعر دفاع مقدس را می‌توان به ۲ دسته شاعرانی که جنگ در شعر آن‌ها نمود ندارد و شاعرانی که در خدمت اهداف مقاومت بودند تقسیم کرد؛ توضیح داد: اگر آثار تولید شده با موضوع و در زمان جنگ را بررسی کنیم متوجه می‌شویم سه نگاه مشخص به جنگ در شعر وجود دارد و از این سه نگاه آثار متعددی تولید شده که قابل تقدیر و بررسی هستند.
وی ادامه داد: نگاه اول واکنش دفاعی هنرمندان به عظمت جنگ بوده است. هنرمند در این نگاه جنگ را تقدیس می‌کند و آن را امری فرازمینی می‌داند و رابطه‌ای بین مدافعان و مجاهدان باعالم غیب می‌بیند. پس در این نگاه هر چیزی زیباست و جنگ به ۲ جبهه خیر و شر تقسیم می‌شود. نگاه دوم واکنش دفاعی هنرمندان به عظمت جنگ بوده است و شاعران جنگ را با این استدلال که جنگ چیزی جز ویرانی و کشتن و نابودی نیست رد می‌کردند.
کوراوند افزود: در نگاه سوم هنرمندان سعی می‌کنند سرمنشأ جنگ و اتفاقاتی که رخ می‌دهد و تغییر نوع نگاه مردم، جامعه و کنشگران اجتماعی به پدیده جنگ را تشریح دهند و به‌جای این‌که به رد یا قبول مستقیم جنگ بپردازند تحلیل و تفسیر جنگ را بر زندگی مردم روزگار خود و پدیده‌های اجتماعی به صورت غیر مستقیم در شعر می‌آوردند.
این شاعر با بیان این‌که پدیده‌ای با نام جنگ پس از جنگ وجود دارد بیان کرد: این پدیده دیدگاه شاعر و هنرمند پس از رویداد جنگ است که به دلایل شکل‌گیری جنگ و البته صدمات و آسیب‌های پس از جنگ می‌پردازند.
وی گفت: هم‌اکنون با گستره بسیار وسیعی از موضوعات، اتفاقات و دغدغه‌های هنرمندانی که می‌خواهند به حوزه دفاع مقدس بپردازند مواجه هستیم.
کوراوند با اشاره به این‌که حوزه ادبیات دفاع مقدس بسیار گسترده است خاطرنشان کرد: خوشبختانه در سال‌های اخیر آثار بسیار خوب و ارزنده‌ای برای شناخت رویدادهای هشت سال دفاع مقدس توسط شاعران سروده شده و در دسترس علاقه‌مندان به شعر و پژوهشگران حوزه ادبیات قرار گرفته است.
انتهای پیام
∎