خارگ نیوز: استان گرم و خشک بوشهر در یک دهه گذشته براثر خشکسالی متوالی با مشکلات زیادی در بخش تامین آب کشاورزی و دیگر بخش‌ها روبرو شده، طوریکه بیشتر دشت‌های آن از لحاظ سفره‌های زیر زمینی وضعیت بحرانی دارد و برداشت آب از آنها ممنوع است، دولت تدبیر و امید در چاره اندیشی برای حل این تنگناها و کاهش پیامدهای منفی آن احداث ۹ سد بزرگ و کوچک در این استان را آغاز کرد که انقلابی ماندگار در تاریخ آبی این استان است.
به گزارش خارگ نیوز، براساس موقعیت جغرافیایی ۸۵ درصد از مساحت کشور ایران در اقلیم خشک، نیمه خشک و فراخشک واقع شده‌است و باید بپذیریم در کشوری با چنین اقلیم و میانگین بارندگی کمتر از سطح نرمال جهان زندگی می‌کنیم.
کشور ایران ۷۰ درصد از یک دهه اخیر را با خشکسالی دست و پنجه نرم کرده و این موضوع باعث کاهش شدید منابع آب سطحی و زیرزمینی شده‌است و بر اساس مدل‌های هواشناسی، در ۳۰ سال گذشته این خشکسالی رو به افزایش بوده و براساس پیش‌بینی‌ها این روند ادامه خواهد داشت.
این خشکسالی باعث آن شده تا آورد رودخانه‌های اصلی استان بوشهر از ۲.۵ میلیارد مترمکعب در سال به کمتر از ۵۰۰ میلیون مترمکعب کاهش یابد از طرفی افزایش جمعیت و نیاز بیشتر به غذا باعث تقاضای بیشتر برداشت آب، کاهش منابع آبی، اضافه برداشت و حفر چاه‌های مجاز و غیرمجاز شده‌است.
علاوه براین با سوق یافتن بهره‌برداران به سوی آب‌های زیرزمینی در ۵۰ سال اخیر و کاهش آورد رودخانه‌ها و پیشرفت تکنولوژی پمپاژ در عصر معاصر، منابع آب زیرزمینی که در طول هزاران سال به وجود آمده‌اند را به شدت زیرفشار قرار داده و در زمان حاضر سالانه ۳۰ میلیون مترمکعب بیش از ظرفیت و توان سفره‌های آب زیرزمینی استان بوشهر از این منابع برداشت می شود.
خطر فروچاله‌ها و ضرورت مهار آب‌های سطحی
به گفته یک پژوهشگر آب در استان بوشهر، سرانه آب در این استان از ۱۰هزار مترمکعب در بلند مدت به ۷۰۰ مترمکعب کاهش یافته و این به معنی حجم کمتر آب موجود به ازای هر نفر است.
جابر مظفری زاده افزود: بر اساس همه شاخص‌های کنترل منابع آب از جمله شاخص معروف فالکن مارک، در استان بوشهر دچار کمبود شدید منابع آب هستیم به طور نمونه در منطقه تنگ ارم، در ۹ سال اخیر، سطح آب‌های زیرزمینی ۱۵ متر افت داشته است، طوری که بسیاری از چاه‌های این منطقه خشکیده‌است.
این کارشناس گفت: از ۱۶ محدوده مطالعاتی منابع آب ۱۲ محدوده در وضعیت ممنوعه و ممنوعه بحرانی قرار دارند و چهار محدوده دیگر نیز ساحلی و فاقد پتانسیل کشاورزی است.
مظفری زاده بیان کرد: آبخوان‌ها مانند دریا در زیر زمین گسترده نیستند، بلکه در مناطقی که شرایط زمین شناختی تشکیل سفره آب زیرزمینی وجود داشته و در میان ذرات و منافذ محدود تشکیل شده‌اند با برداشت بیش از حد آب از این مناطق، منافذ یاد شده از آب خالی شده، فشرده می‌شوند و در زمین فاجعه‌ای به نام فروچاله رخ می‌دهد.
وی هشدار داد: بر خلاف منابع آب سطحی مثل رودخانه‌ها و دریاچه‌ها، بحران آب‌های زیرزمینی با چشم قابل رصد نیست و همین موضوع باعث شده تا شدت بحران برای عموم مردم ملموس نباشد.
این پژوهشگر گفت: کم شدن حجم آب موجود در آبخوان‌ها موجب افزایش تعداد و عمق کف شکنی برای دستیابی به منابع آب زیرزمینی شده‌است.
وی افزود: در برخی از دشت‌های استان، این کف‌شکنی تا عمق آبخوان ادامه یافته و حتی تا سنگ کف و عبور از آن نیز ادامه یافته است.
مظفری زاده با تشبیه فروچاله به زلزله‌ای خاموش و بی صدا گفت: در استان بوشهر نیز فروچاله‌هایی در محدوده طلحه - فاریاب شناسایی شده‌است.
این کارشناس کیفیت منابع آب استان بوشهر را نیز نه چندان مطلوب خواند و اظهار داشت: تنها ۴ درصد از منابع آب زیرزمینی استان بوشهر دارای هدایت الکتریکی (EC) کمتر از سه هزار است و بیش از ۵۰درصد از این منابع، هدایت الکتریکی ۱۰هزار و بیش از آن دارند.
وی بیان کرد: به همین دلیل مهار آب‌های سطحی برای تقویت سفره‌های زیر زمینی و جلوگیری از جاری شدن سیل با ساخت سد بر روی رودخانه‌ها و استفاده از آب‌های نامتعارف از جمله پساب تصفیه شده فاضلاب بوشهر برای مصارف صنعتی، کشاورزی و فضای سبز و کشت گیاهان شورپسند و ایجاد شهرک‌های شورورزی در استان بوشهر ضروری است.
مدیربهره برداری از تاسیسات آبی شرکت آب منطقه‌ای استان بوشهر گفت: این استان در بخش پائین دست رودخانه‌های حوزه آبریز خلیج فارس و دریای عمان قرار گرفته است به همین ترتیب اجرای طرح‌های تامین آب برای استفاده از آب‌های روان ضروری است.
رضا چویلی اضافه کرد: اجرای طرح‌های توسعه‌ای و سدهای مختلف و تکمیل طرح‌های در دست اجرا نقش بی بدیلی در تامین آب کشاورزی، آشامیدنی، صنعت و زیست محیطی دارد به همین دلیل با همت برنامه ریزان امروز سدهای کوچک و بزرگی در استان در دست اجراست و انتظار می‌رود با بهره‌برداری از این طرح‌ها جهشی در تولید و رونقی در توسعه و اشتغال در استان رقم بخورد.
هدر رفت میلیاردها متر مکعب آب همراه با سیل‌های مخرب
براساس آمار اعلام شده توسط مسئولان استان بوشهر سالانه میلیاردها مترمکعب آب حاصل نزولات آسمانی در این استان و استان‌های همجوار بالادست به علت نبود سد و بند و طرح‌های آبخیز و آبخوان‌داری کافی در این استان بدون استفاده هدر می‌رود و با توجه به رگباری و شدید بودن بارندگی‌ها در استان بوشهر در بیشتر موارد این نزولات با تشکیل سیل باعث تخریب اراضی، روستاها و شهرهای در مسیر سیلاب و خسارت زیاد به مناطق کشاورزی، دامداری و فرسایش خاک می‌شود.
ساخت سدها در ذخیره سازی این آب‌های روان ناشی از بارندگی‌ها، جلوگیری از جاری شدن سیل، تقویت سفره‌های آب زیرزمینی، تامین آب کشاورزی، صنعت و شرب، جلوگیر یاز فرسایش خاک و خسارت های ناشی از سیلاب بسیار موثر است و با توجه به خشکسالی و کمبود شدید آب بویژه دربخش کشاورزی ساخت سدهای ذخیره‌ای، روان آب را به جای تهدید به فرصتی برای توسعه تبدیل خواهد کرد و در دولت تدبیر و امید این مهم بخوبی در استان بوشهر مورد توجه قرار گرفته‌است.
در زمان حاضر تنها یک سد مخزنی رئیسعلی دلواری، چهار سد انحرافی ( سعدآباد، شبانکاره، سرقنات و اهرم)، چهار ایستگاه پمپاژ (کلل، وحدتیه، دهقائد و نخلستان) و هفت شبکه آبیاری زهکشی در استان وجود دارد.
این تاسیسات آبرسانی ۳۵ هزار هکتار زمین کشاورزی را زیر پوشش دارد که ۸۰ درصد آنها نخیلات و ۲۰ درصد نیز شامل زمین‌های کشاورزی است.
استان بوشهر کارگاه عظیم سدسازی
استان بوشهر تا پیش از دولت تدبیر و امید تنها یک سد (رئیسعلی دلواری) با ظرفیت ذخیره ۶۹۵ میلیون مترمکعب آب داشت اما امروز با همت این دولت، این استان به کارگاهی عظیم از پروژه‌های سد سازی در مناطق مختلف تبدیل شده که بهره‌برداری از آنها نوید بخش رونق و جهش در تولید و توسعه اشتغال، گردشگری و مهاجرت معکوس از شهرها به روستاهای این استان در آینده نزدیک است.
در دولت تدبیر و امید ۹ سد بزرگ و کوچک از جمله چهار سد دالکی، دشت پلنگ، باغان و خائیز به اجرا درآمده که بهره‌برداری از آنها نقشی مهم در تامین آب مورد نیاز بخش کشاورزی، صنعت و شرب این استان خواهد داشت.
از این شمار تاکنون سه سد قیزقلعه و تنگ ارم در شهرستان دشتستان و افزایش ظرفیت سد سنا در شهرستان دشتی در سال گذشته (۹۸) به بهره‌برداری رسیده و بر اساس برنامه‌ریزی انجام شده سدهای ارغون و اخند از جمله سدهای کوچک و سد خائیز از جمله سدهای بزرگ استان نیز امسال افتتاح می‌شود که نقش تاثیرگذاری در تامین آب استان بوشهر در مناطق شهری و روستایی دارد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان بوشهر گفت: در زمان حاضر ۹سد کوچک و بزرگ در این استان در دست ساخت است که به سرانجام رسیدن آنها نقشی مهم در مهار روان‌آب‌ها، کنترل سیلاب‌های مخرب و کاهش خسارت‌های وارده به تاسیسات، جاده‌ها و بناهای پایین دست دارد و آبی پایدار را در فصل‌های خشکسالی در اختیار بهره‌برداران قرار می‌دهد.علی محمدی بیان کرد:
وی اضافه کرد: با ساخت و توسعه شبکه‌های آبیاری و زهکشی و اجرای سدهای در دست اجرای کشاورزی استان به مدرن تبدیل می‌شود و ضمن برخورداری از آبی به مراتب با کیفیت تر از منابع زیر زمینی، می‌تواند به قطب تولیدات کشاورزی با رویکردهای نوین و محصولات پربازده تر تبدیل شود.
به گفته محمدی بهبود شرایط کشاورزی در منطقه موجب رونق اقتصادی، ایجاد اشتغال مستقیم در بخش کشاورزی، حمل و نقل، تجارت، صنایع تبدیلی و بسته‌بندی می‌شود همچنین با توجه به اینکه یکی از رویکردهای وزارت نیرو ایجاد تاسیسات گردشگری در محدوده تاسیسات آبی است به همین منظور توافق نامه‌ای میان وزارت نیرو و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز منعقد شده‌است.
محمدی ایجاد مشاغل جدید در حوزه کشاورزی و صنایع وابسته به آن، تثبیت جمعیت و جلوگیری از مهاجرت روستا به شهر و صیانت از منابع آب را از دیگر دستاوردهای احداث سدها در استان بوشهر عنوان کرد.
فعال بودن طرح‌های سدسازی بوشهر با وجود تحریم‌ها و تنگناهای مالی
وی سدهای بزرگ استان بوشهر را سدهای دالکی، خائیز، دشت پلنگ و باغان عنوان کرد و گفت: هریک از این سدها با پیشرفت‌های فیزیکی مختلف در دست اجرا است و مشکلات و تنگناهای موجود منجر به تعطیلی پروژه‌ها نشده است.
به گفته محمدی در زمان حاضر سد قیزقلعه، تنگ ارم و افزایش ظرفیت سند سناء از جمله سدهای کوچک استان هستند که سال گذشته افتتاح و براساس برنامه‌ریزی انجام شده نیز امسال سدهای ارغون، اخند و خائیز مورد بهره برداری قرار می‌گیرد.
وی اظهارداشت: با وجود تحریم‌های موجود در مسیر تامین مالی این پروژه‌ها اما پیگیری‌های گسترده‌ای که برای به سرانجام رسیدن این طرح‌ها انجام شده بیانگر عزم و توجه دولت به بحث سد سازی است و انتظار می‌رود با بهره‌برداری از پروژه‌های در دست اجرا هدف‌های تعیین شده در این زمینه محقق شود.
محمدی ادامه داد: با وجود تغییرات قیمت ارز و تحریم‌ها با حمایت دولت و کمک و همکاری پیمانکاران داخلی اجازه نداده‌ایم پروژه‌های عمرانی استان بوشهر در بخش سد سازی راکد بماند.
مزایای بهره‌برداری از سه سد تنگ ارم، قیزقلعه و سنا
بخش ارم یکی از مناطق خوش آب و هوا با قابلیت دامداری شهرستان دشتستان است که با توجه به برداشت‌های بی رویه، کاهش شدید ذخایر آب‌های زیر زمینی و مشکل کمبود آب آشامیدنی معیشت مردم با مشکل روبرو شده بود در این ارتباط سد مخزنی تنگ ارم در سال ۹۷ با همت دولت تدبیر و امید در بخش ارم شهرستان دشتستان و در فاصله ۱۰ کیلومتری شرق شهر تنگ ارم احداث و مانع از خالی شدن منطقه از سکنه شد.
شرکت آب منطقه‌ای استان بوشهر برای احیا و تعادل بخشی آب‌های زیرزمینی و استفاده از روان آب‌های فصلی مطالعه ساخت سد تنگ ارم با هدف تامین آب آشامیدنی اضطراری بخش ارم را در دستور کار قرار داد.
احداث سد تنگ ارم به منظور تامین آب شرب مورد نیاز ۲۱ هزار نفر با میزان تخصیص ۲ میلیون متر مکعب در سال برای افق سال ۱۴۱۵ اجرا شد.
مدیرعامل شرکت سهامی آب منطقه‌ای استان بوشهر گفت: سد تنگ ارم تا ۲۰ سال آینده پاسخگوی نیاز آب شرب منطقه ارم است.
به گفته محمدی، احداث این سد نقشی مهم در کنترل سیلاب‌های فصلی که باعث تخریب زمین‌های کشاورزی و راه‌های ارتباطی در پایین دست میشد، دارد.
وی یادآور شد: سد تنگ ارم با اعتباری معادل ۱۹۰ میلیارد ریال از محل اعتباراتی استانی و از نوع سنگ و سیمانی با پوشش بتن با حجم مخزن ۴.۳ میلیون مترمکعب، ارتفاع ۳۱ متر و طول تاج ۱۹۹ متر و عرض تاج چهار متراحداث و خوشبختانه در ۲ سال اخیر، سالانه در دو مرحله سرریز داشته است.
عملیات اجرایی سد ذخیره و تغذیه مصنوعی قیز قلعه در منطقه دشت پلنگ شهرستان دشتی در سال ۹۵ آغاز و سال گذشته در قالب پروژه‌های پویش الف - ب ایران با وجود شرایط خاص اقتصادی که تاثیر بسزایی بر پروژه‌های عمرانی دارد مورد بهره‌برداری قرار گرفت.
منطقه دشت پلنگ شهرستان دشتی یکی از مناطق دارای پتانسیل کشاورزی استان بوشهر است و این منطقه دارای اقتصاد کشاورزی محور است و حیات بیش از ۲ هزار و ۲۰۰ هکتار سطح زیر کشت این دشت وابسته به برداشت آب از ۱۲۰ حلقه چاه است.
مدیرعامل شرکت سهامی آب منطقه‌ای استان بوشهر بیان کرد: برداشت مستمر و بیش از توان آبخوان موجب افت سالانه ۱.۲ متری سطح ایستایی منطقه دشت پلنگ شده‌است، به طوریکه در۱۲ سال اخیر سطح آب‌های زیرزمینی این دشت ۱۳ متر افت داشته‌است.
وی بیان کرد: همچنین محدوده دشت پلنگ به دلیل شرایط خاص جغرافیایی و زمین شناختی فاقد جریان آب دائمی است و سیلاب‌های فصلی و زمستانی که در این دشت رخ می‌دهد بدون استفاده، از این حوزه آبریز خارج می‌شود.
محمدی اضافه کرد: در این ارتباط برای ذخیره و بهره‌برداری بهینه از روان‌آب‌های فصلی و کمک به تغذیه سفره‌های آب‌های زیرزمینی شرکت سهامی آب منطقه‌ای مطالعه احداث سد قیزقلعه را در دستور کار قرار داد و با همت مسوولان و متخصصان بومی عملیات اجرایی این سد در سال ۱۳۹۵ آغاز شد.
وی یادآور شد: این سد علاوه بر تغذیه سفره‌های زیر زمینی آبی پایدار برای تکمیل آبیاری پایین دست در اختیار کشاورزان قرار می دهد.
به گفته محمدی سد قیز قلعه به ارتقاع ۲۵ متر از نوع بتنی آرسی سی است و طول تاج آن ۲۱۵ متر و عرض آن ۶ متراست که با هدف تغذیه آبخوان منطقه به حجم سه میلیون مترمکعب و بهبود اراضی کشاورزی به مساحت یکهزار و ۴۰۰ هکتار احداث شده‌است.
وی اضافه کرد: سد قیزقلعه با ۱۴۰ میلیارد ریال اعتبار احداث و در زمستان سال گذشته مورد بهره‌برداری قرارگرفت.
سد مخزنی سنا در دهه ۷۰ به عنوان یکی از طرح‌های مهم و تاثیرگذار درتامین آب کشاورزی منطقه دشتی به شمار می‌رود حجم آبگیری این سد بیش از ۱.۲میلیون مترمکعب است و از سدهای تاثیرگذار در وضعیت تامین آب و تغذیه سفره‌ها آب زیرزمینی در شهرستان دشتی است.
شهرستان دشتی از مناطق مهم کشاورزی استان بوشهر در زمینه تولید گندم، گوجه فرنگی، محصولات گلخانه ای و کنار پیوندی است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان بوشهرگفت: ظرفیت سد سنا ۶۰۰ هزار مترمکعب بود که با چهار میلیارد تومان اعتبار و ایجاد سرریز بر آن حجم این سد به ۱.۲ میلیون مترمکعب افزایش یافت.
وی اضافه کرد: افزایش ظرفیت سد سنا موجب پایداری آب آشامیدنی، افزایش ظرفیت آبخوان و بهبود کشاورزی منطقه شد.
ابر پروژه سد دالکی
سد مخزنی دالکی بر روی رودخانه‌ای به همین نام احداث و از مصوبه‌های سفر استانی رئیس جمهوری در سال ۹۳ به استان بوشهر است که در فاز نخست این پروژه احداث فرازبند (ارتفاع ۶۰ متر و حجم خاکریزی ۵۸۰ هزار مترمکعب) کانال هدایت آب به ورودی تونل‌ها و سامانه خروجی تونل‌های انحراف آب در دست ساخت است.
هدف از اجرای پروژه سد تأمین آب مورد نیاز ۱۲هزار و ۷۵۰ هکتار از نخلستان‌های دالکی، دهقاید، منطقه وحدتیه، بخش سعدآباد و بخشی از حقابه رودخانه حله است که با ظرفیت مخزن ۲۷۰ میلیون مترمکعبی و حجم قابل برنامه‌ریزی ۴۳۵ میلیون مترمکعب در سال در دست اجراست.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان بوشهر گفت: در زمان حاضر کار سد دالکی در جبهه‌های مختلف کاری در دست اجرا است و با تامین مالی انجام شده در زمان حاضر این پروژه ۲۲ درصد پیشرفت فیزکی دارد در هفته جاری آب وارد تونل و سیستم انحراف آن که از سخت‌ترین بخش‌های پروژه است می‌شود، و پس از آن کار ساخت بدنه و خاکریزی آغاز خواهد شد.
وی در باره منابع تامین مالی سد دالکی گفت: امسال ۳۷ میلیارد تومان از محل بودجه عمومی،۱۶۰ میلیارد تومان از محل مصوبات سفر،۲ قرار داد تامین مالی ۷۰ و ۱۸۰ میلیارد تومانی از محل فاینانس داخلی و استفاده از تسهیلات بانکی هستیم که با تزریق این اعتبارات روند اجرای پروژه سرعت می‌گیرد.
محمدی اضافه کرد: پروژه سد دالکی با با اعتباری قریب به یکهزارر میلیارد تومان به عنوان یک ابر پروژه به شمار می‌رود اگر تامین مالی شود در این دولت به آبگیری می‌رسد.
محمدی گفت: سد دالکی جزو محدود سدهایی است که شبکه پایاب آن احداث شده‌است و این باعث افزایش راندمان آبیاری و تامین آب پایدار می‌شود.
وی یادآور شد: در زمان حاضر بارش‌ها بدون استفاده وارد دریا می‌شود این درحالی است که نخلداران برای آبیاری نخیلات خود در شبکه پایاب سد دالکی در فصول گرم سال به این آب نیاز دارند که با احداث سد این ذخیره انجام و امکان آبیاری نخیلات و تامین آب پایدار و مطمئن فراهم می‌شود.
محمدی اضافه کرد: از ۴۳۵ میلیون مترمکعب حجم قابل برنامه‌ریزی سد دالکی ۳۳۰ میلیون مترمکعب مربوط به کشاورزی و مابقی مربوط به زیست محیطی و شرب است.
اجرای سدهای دشت پلنگ و باغان از محل فاینانس خارجی
از سال ۱۳۹۲ روش‌های تامین مالی مختلفی برای طرح‌های کل کشور از جمله در وزارت نیرو مطرح شد و ۳۰ تا ۴۰ طرح اولویت‌دار مشخص شد که در نهایت از این شمار پنج طرح انتخاب و از این مجموع نیز تنها ۲سد دشت پلنگ و باغان در استان بوشهر به مرحله فاینانس خارجی رسید.
سد دشت پلنگ از بزرگترین پروژه‌های شهرستان دشتی استان بوشهر است که نقشی مهم در کنترل سیلاب‌ها دارد و از طریق فاینانس خارجی از کشور چین اجرا می‌شود و وزارت نیرو نیز باید ۱۵ درصد سهم آورده داخلی را تامین کند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای بوشهر گفت: منطقه دشت پلنگ از مناطق حاصلخیز شهرستان دشتی استان بوشهر است که اجرای این پروژه در رونق کشاورزی منطقه تاثیر زادی خواهد داشت.
محمدی افزود: ساخت سد مخزنی دشت پلنگ برای تامین آب آشامیدنی مورد نیاز جمعیت روستایی و شهری و صنعت، تنظیم و کنترل جریان‌های نابهنگام و سیلاب‌های رودخانه دشت پلنگ و بهبود زمین‌های کشاورزی پایین دست جنوب استان بوشهر اجرا شده‌است.
وی ادامه داد: افزایش اشتغال در محدوده طرح و جلوگیری از مهاجرت بی رویه روستائیان به شهرها، بهبود وضعیت زیست محیطی، تامین مطمئن آب آشامیدنی و صنایع از جمله دیگر فواید اجرای سد دشت پلنگ برای استان بوشهر است.
محمدی اظهار داشت: ساخت سد مخزنی دشت پلنگ یکی از برنامه‌های مهم دولت برای عمران و آبادانی شهرستان دشتی است که عملیات اجرایی آن در سال ۹۷ آغاز و با توجه به تامین نشدن مالی در زمان حاضر ۱۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
وی گفت: سد مخزنی دشت پلنگ از نوع ترکیب خاکی و بتنی با ارتفاع ۵۶ متر، طول تاج یکهزار و ۳۰ متر و حجم مخزن آن ۱۵۰ میلیون مترمکعب است که می‌تواند سالانه ۵۷ میلیون مترمکعب آب تنظیمی برای مصارف آشامیدنی، صنعت، کشاورزی و حقابه‌های زیست محیطی را تامین کند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان بوشهر گفت: این سد ۳۲۴ میلیون یوآن فاینانس خارجی دارد که به مرحله نهایی، پرداخت و مرحله تضمین بین پیمانکار ایرانی و خارجی رسیده‌است.
سد باغان نیز از نوع بتنی غلتکی با ارتفاع ۵۶ متر و طول تاج ۳۱۱ متر با ظرفیت ۳۲ میلیون مترمکع، سیستم انحراف آب این سد شامل فرازبند، گالری انحراف آب و دایک جانبی به ارتفاع ۳۰ متر تکمیل شده‌است.
با تکمیل سد باغان، علاوه بر کنترل سیلاب‌های مخرب و جلوگیری از خسارت به پایین دست، آب پایداری در اختیار بخش‌های مختلف از جمله محیط زیست، شرب، کشاورزی و صنعت قرار می‌گیرد.
سد باغان در شهرستان جم استان بوشهر قرار دارد و آب آن به ۲ شهرستان جم و دشتی می‌رسد و آب آشامیدنی بخش ریز جم و آب بخش کشاورزی شهرستان دشتی را تامین و ۳۳۳میلیون یوآن فاینانس خارجی دارد که به مرحله نهایی پرداخت پول به پیمانکار ایرانی رسیده و در زمان حاضر این سد ۳۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
محمدی اضافه کرد: خط انتقال آب سد باغان نیز با ظرفیت ۶ میلیون مترمکعب ۲۷ کیلومتر طول با ۲ ایستگاه پمپاژ پنج هزار و هزار مترمکعب دارد و عملیات اجرایی آن در خرداد ۹۷ آغاز و ۵۶ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
وی یادآور شد: عملیات اجرایی سد باغان در سال ۹۲ با مشارکت بخش صنعت (شرکت ملی گاز) آغاز، سیستم انحراف آن در سال ۹۵ بهره‌برداری و با تامین مالی در این دولت به آبگیری می‌رسد.
افتتاح سه سد خائیز، ارغون و اخند تا پایان دولت دوازدهم
عملیات اجرایی سد خائیز از جمله سدهای خاکی با هسته رسی است در سال ۹۷ با هدف تامین آب بخش کشاوزی (نخیلات)، حقابه‌های زیست محیطی رودخانه خائیز، خشی از شبکه آبیاری و نخیلات زهکشی اهرم، بهبود اقتصاد کشاورزان و کنترل سیلاب در شهرستان تنگستان آغاز شد.
با بهره‌برداری از سد خائیز آب مورد نیاز ۵۴۰ هکتار از نخیلات زیر پوشش شبکه آبیاری اهرم تامین و موجب افزایش راندمان آبیاری و کیفیت محصولات کشاورزی می‌شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای بوشهر گفت: سد خائیز با ارتفاع ۳۶ متر، حجم مخزن ۱۶ میلیون مترمکعب است که سالانه چهارمیلیون مترمکعب آب در اختیار بخش کشاورزی شهرستان تنگستان قرار می‌دهد.
محمدی افزود: سیستم انحراف آب سد خائیز به طول ۲۱۰ متر تکمیل شده است و فرازبند ۱۲ متری آن نیز ۸۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
وی ادامه داد: سال گذشته آب در سیستم انحراف سد خائیز قرار گرفت و امسال نیز عزم ما برای آبگیری این سد جزم است و تا پایان دولت دوازدهم تلاش می‌شود این سد مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
وی گفت: برای اجرای این سد هفت میلیارد تومان از محل اعتبارات استانی و ۶۰ میلیارد تومان از محل اعتبارات سفر رئیس جمهوری به استان بوشهر اختصاص یافته‌است که سال گذشته ۲۵ میلیارد تومان و امسال نیز ۳۵ میلیارد تومان اعتبار در اختیار دارد وبا توجه به پیشرفت ۵۷ درصدی تلاش می‌شود اعتبار مورد نیاز تخصیص یابد تا بموقع مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
سد ارغون شهر کلمه در شهرستان دشتستان از جمله دیگر سدهای کوچکی است که عملیات اجرایی آن با ۲۰۰ میلیارد ریال اعتبار از محل اعتبارات وزارت نیرو و استانی هفته دولت سال ۹۸ آغاز شد.
محمدی ادامه داد: شهر کلمه و روستاهای همجوار آن یکی از مناطق دچار چالش در استان بوشهر است که تلاش شده با احداث سد ارغون این مشکل برطرف شود و با تکمیل این پروژه ضمن تقویت سفره‌های زیر زمینی و چاه‌های آب آشامیدنی منطقه، مشکل آب این شهر تا ۱۵ سال آینده برطرف می‌شود.
وی اضافه کرد: بند ذخیره آبی ارغون به منظور تنظیم روان آب‌های سیلابی، ذخیره و تامین آب مورد نیاز شهر کلمه و روستاهای همجوار با ارتفاع ۲۱ متر، طول تاج ۲۳۰ متر و عرض تاج ۶ متر در دست ساخت است.
محمدی افزود: حجم مفید مخزن بند ذخیره‌ای ارغون ۱.۸میلیون مترمکعب است و برای ساخت این بند قریب به ۵۰ هزار متر مکعب بتن ریزی انجام می‌گیرد حجم آب تنظیمی این بند ذخیره ۲۴ هزار مترمکعب، سرریز پنج هزار مترمکعب و تبخیر۳۹ هزار مترمکعب برآورد شده است.
وی با بیان اینکه پیشرفت فیزیکی سد ارغون کلمه در زمان حاضر ۸۵ درصد است، یادآور شد: نیاز آبی شهر کلمه در سال ۴۰۰ هزار مترمکعب است که با این سد تامین آب شرب آن منطقه به نقطه پایدار می‌رسد.
عملیات اجرایی سد اخند شهرستان عسلویه با هدف کنترل سیلاب‌های فصلی و تبدیل تهدید خطر به فرصت و استفاده از حدود ۲ میلیون متر مکعب جریان آب برای مصارف آشامیدنی، کشاورزی و تغذیه آبخوان پایین دست در هفته دولت سال ۹۷ آغاز شد.
حوضه آبریز اخند با ۴۵ کیلومتر مربع مساحت، سالانه بیش از ۲ میلیون و ۴۰۰هزار متر مکعب رواناب تولید می‌کند و هر سال شاهد وقوع سیلاب‌ها مخرب و بروز خسارت به مناطق مسکونی، تاسیسات زیربنایی، زمین‌ها و املاک مجاور آن می‌شود.
محمدی اظهار داشت: سد اخند با ارتفاع ۳۲متر، طول تاج ۱۱۳ متر و حجم مخزن ۱.۹ متر مکعب از نوع بتنی طراحی شده‌است.
وی ادامه داد: برای اجرای این سد ۲۰ میلیارد ریال اعتبار پیش بینی شده که در زمان حاضر ۶۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد که با تامین مالی تلاش می‌شود در همین دولت نیز مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
خواسته کشاورزان بوشهر سرعت بخشی اجرای سدها
یکی از کشاورزان دشتستانی با اشاره به کم آبی شدید و تاثیر منفی آن بر کشاورزی منطقه که شغل بیشتر آنها است خواستار شتاب در تکمیل سد دالکی شد.
علی احمدی گفت: کشاورزی رکن اصلی اقتصاد این شهرستان و زندگی بیشتر مردم منطقه به این بخش وابسته است و باتوجه به اینکه کشاورزی بدون آب محکوم به فنا است، انتظار می‌رود مسئولان با همت بیشتری پیگیر اجرای سدهای در دست اجرای استان باشند.
وی بیان کرد: اجرای سدها با هدف مهار روان آب‌ها و تقویت سفره‌های زیرزمینی نقشی مهم در تامین آب نخیلات استان بوشهر دارد و بهره‌برداری از آنها امید و رونق را برای جامعه کشاورزی این استان به ارمغان می‌آورد.
عبدالحسین شاکری یکی از کشاورزی منطقه تنگستان گفت: هرچند در ۲ سال گذشته استان سال آبی به نسبت خوبی داشته اما اقلیم گرم و خشک و خشکسالی‌های سال‌های گذشته منابع آب را به خطر انداخته و می‌طلبد با احداث سدها این مشکل برطرف شود.
وی ادامه داد: بحران شدید آب بزرگترین مشکل کشاورزان این منطقه است که بر اثر پدیده خشکسالی و بحران کم آبی بخش عظیمی از نخلستان‌ها ازبین رفته و انتظار می‌رود با بهره‌برداری از سدهای در دست اجرا و رونق کشاورزی جلو مهاجرت روستائیان به شهرها گرفته شود.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر گفت: با توجه به اینکه بیشتر سدهای در دست اجرای این استان کاربرد کشاورزی دارند تکمیل و بهره‌برداری از آنها نقشی مهم در تامین نیاز آبی و رونق کشاورزی منطقه دارد.
محمد تقی منوچهری افزود: تامین نیاز آبی باغ‌ها باعث افزایش کمی و کیفی محصولات زراعی و باغی این حوزه می‌شود و در صورت آبگیری می‌توان امیدوار بود ساختار نخیلات در سطح وسیعی اصلاح، نخیلات درجه ۲ و فرسوده اصلاح، مرمت و احیا و با ارقام تجاری و بازار پسند نوسازی شوند.
وی با تاکید بر ضرورت احداث سد دالکی در منطقه دشتستان بوشهر، اضافه کرد: در زمان حاضر به دلیل نبود سد در فصل‌هایی که بارندگی نیست کیفیت و کمیت آب رودخانه دالکی پایین می‌آید و در تابستان و بهار و قسمتی از پائیز نیز در استان دچار کم آبی در نخیلات و در فصل‌های پرآب، آب را به صورت استخری و غرقابی که شیوه ای سنتی و غیر قابل قبول است در اختیار باغداران قرار می‌گیرد.