وقتی یک عطسه می‌تواند استخوان‌هایتان را بشکند!

به گزارش خارگ نیوز، ممکن است دچار پوکی استخوان باشید، بدون آن که از بیماری خود اطلاع داشته باشید به همین دلیل آن را "بیماری خاموش" می‌نامند. پوکی استخوان نوعی بیماری است که در آن استخوان‌های شما پوک و متخلخل، ضعیف و شکننده می شود و نتیجه آن خطر بالای شکستگی‌های خود به‌خودی استخوان است که بیشترین شکستگی مربوط به پوکی استخوان نیز در نواحی لگن، ستون مهره ها، مچ یا قسمت بالای بازو رخ می‌دهد.

اهمیت پوکی استخوان به اندازه ای است که سازمان بهداشت جهانی WHO روز ۲۰ اکتبر (مصادف با ۲۸ مهرماه) را به عنوان روز جهانی پوکی استخوان یا همان استئوپروز نامگذاری کرده است. در مجله راهنمای جامع پوکی استخوان و راه‌های پیشگیری و درمان آن نوشته شده گاهی شکستگی یک استخوان می‌تواند در ادامه به شکستن سایر استخوان‌ها نیز منجر شود، بنابراین لازم است در اسرع وقت نسبت به تشخیص و درمان این بیماری اقدام شود. در دنیا در افراد بالای ۵۰ سال، از هر سه زن یک نفر و از هر پنج مرد یک نفر به این بیماری مبتلا است.

یک بیماری با عواقب جدی

اگرچه پوکی استخوان یک بیماری بدون درد است، اما شکستگی های حاصل از آن می تواند تغییرات جدی در زندگی ایجاد کند. وقتی پوکی استخوان بر روی ستون فقرات تاثیر بگذارد، اغلب منجر به درد، کاهش وزن و ایجاد قوز در پشت می‌شود و درد و رنج ناشی از شکستگی‌ها می‌تواند زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد. وابستگی به افراد مراقب، کاهش فعالیت‌های روزمره و در نهایت افسردگی، شایع‌ترین این تاثیرات هستند.

ناتوانی حاصل از پوکی استخوان همانند یا بیشتر از ناتوانی ناشی از بسیاری از بیماری‌ها است. در افرادی که هنوز شاغل هستند، شکستگی باعث از دست رفتن تعداد زیادی از روزهای کاری می‌شود و به ویژه در برخی از حرفه‌ها، در ادامه کار اختلال ایجاد می‌کند. به میزان ۳۳ درصد از بیمارانی که مبتلا به شکستگی لگن ناشی از پوکی استخوان می‌شوند، طی یک‌سال بعد از آن به طور کامل وابسته شده یا در خانه‌های سالمندان مقیم می‌شوند و ۲۰ تا ۲۴ درصد از این افراد در همان سال فوت می کند. ایجاد یک شکستگی در افراد مبتلا به پوکی استخوان می‌تواند به صورت پی‌درپی  (دومینووار) به ایجاد شکستگی‌های متعدد بعدی منجر شود.

آیا شما در معرض خطر هستید؟

افراد بالای ۶۰ سال بیشتر از بقیه در معرض پوکی استخوان قرار دارند. البته این به آن معنی نیست که افراد با سن پایین‌تر در خطر ابتلا به این بیماری نیستند. شروع یائسگی در خانم‌ها، آغازگر ضعف در استخوان‌هاست؛ به همین دلیل بانوان باید از سنین جوانی به فکر حفظ تراکم و سلامت استخوان‌های خود باشند.

از آنجا که پوکی استخوان علایم آشکاری ندارد، لازم است در ارتباط با سلامت استخوان‌ها با پزشکتان مشورت کنید. اصلی ترین عوامل خطر ابتلا به پوکی استخوان یا شکستگی‌های ناشی از آن بیماری‌هایی مانند روماتیسم مفصلی، دیابت، سرطان پستان یا پروستات و یا بیماری‌های گوارشی از عوامل ایجاد پوکی استخوان هستند. همچنین استفاده طولانی مدت از داروهای گلوکوکورتیکوئید (مانند هیدروکورتیزون) خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می‌دهد.

کاهش قد حتی تا ۴ سانتیمتر، شکستگی استخوان بعد از سن ۵۰ سالگی، سبک زندگی کم متحرک و بدون فعالیت بدنی، کم وزن بودن (شاخص توده بدنی زیر ۱۹)، سیگار کشیدن و یا نوشیدن الکل، یائسگی زودرس، سابقه شکستگی لگن یا ابتلا به پوکی استخوان در والدین، مصرف کم کلسیم و دوری زیاد از آفتاب از دیگر عوامل خطر پوکی استخوان محسوب می شوند.

تشخیص پوکی استخوان

سنجش سلامت استخوان که به طور معمول شامل میزان خطر شکستگی استخوان است، تعیین می‌کند که شما تا چه حد در معرض خط ابتلا به پوکی استخوان قرار دارید. بنا بر نتایج این سنجش و بر اساس سن و شرایط شما، پزشک تعیین خواهد کرد که آیا نیاز به سنجش تراکم استخوان (BMD) نیز دارید یا خیر. متداول‌ترین روش برای تعیین میزان BMD، اسکن تراکم استخوان یا سنجش میزان جذب اشعه ایکس (DXA) است. در این اسکن سریع، میزان تراکم استخوان در ناحیه لگن و ستون فقرات مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. نتیجه این سنجش نشان می‌دهد که فرد تا چه حد مبتلا و یا در معرض ابتلا به پوکی استخوان است.

پوکی استخوان یعنی تراکم مواد معدنی استخوان شما پایین تر از حد طبیعی است؛ اما الزاما ابتلا به پوکی استخوان در همه افراد تشخیص داده نمی شود و این افراد به این بیماری مبتلا می شوند. اگر نتایج BMD شما پوکی استخوان را نشان می‌دهد، به این معناست که در معرض خطر جدی شکستگی قرار دارید.

پوکی استخوان درمان‌پذیر است

بیمارانی که در معرض خطر بالای شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان هستند، می‌توانند با درمان دارویی مناسب، این خطر را کاهش دهند. امروزه گستره بالایی از گزینه‌های درمانی برای پوکی استخوان وجود دارد. البته نوع درمان بسته به شرایط هر فرد و میزان بیماری او متفاوت است. بر اساس آمار، معالجات می‌تواند خطر شکستگی لگن را تا ۴۰ درصد، شکستگی مهره‌ها را بین ۳۰ تا ۷۰ درصد و شکستگی‌های غیر مهره‌ای را بین ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش دهد.

پزشک ممکن است برای شما مکمل‌های کلسیم و یا ویتامین D تجویز کند که میزان مصرف آن بستگی به شرایط شما دارد. در کنار آن ممکن است ورزش‌های خاصی با هدف تقویت عضلات برای حفظ استخوان‌ها تجویز شود و در عین حال سبب‌ساز بالا رفتن بیشتر میزان تعادل شما شود. در مواقعی هم به شما کمک می‌شود تا یاد بگیرید که چگونه شرایط منزلتان را ایمن کنید که با خطر سقوط مواجه نشوید. مانند تمامی داروها، داروهای درمان پوکی استخوان هم لازم است طبق دستور پزشک مصرف شوند.

پنج سوال که باید از پزشکتان بپرسید:

۱. آیا من شرایط ابتلا به پوکی استخوان را دارم؟

۲. آیا به سنجش تراکم استخوان (BMD) نیاز دارم؟

۳. (وقتی که آزمایش BMD را انجام داده اید) نتیجه آزمایش من چیست؟ آیا به معالجه خاصی نیاز دارم؟

۴. چگونه می توانم به میزان کافی کلسیم و ویتامین D دریافت کنم؟

۵. برای تقویت استخوان‌ها و عضلاتم چه نوع ورزش‌هایی باید انجام دهم؟

چند نکته برای یادآوری

*اگر احساس کردید که در معرض خطر قرار دارید، یک اسکن تراکم استخوان یا سنجش میزان جذب اشعه ایکس انجام دهید.

*اگر بالای ۵۰ سال دارید و با یک سقوط ساده دچار شکستگی شده‌اید، احتمالا در معرض پوکی استخوان هستید و لازم است به پزشک مراجعه کنید.

*درمان پوکی استخوان بسیار موثر بوده و می‌تواند به شما کمک کند به زندگی فعال و مستقل خود ادامه دهید.

*در صورتی که پزشکتان تشخیص داد که باید تحت درمان قرار گیرید، نگران نشوید و در عین حال بدون مشورت وی درمانتان را ناتمام نگذارید.

راهنمای خودمراقبتی برای افراد دچار پوکی استخوان

اجازه ندهید پوکی استخوان بر سلامت شما تاثیر بگذارد، علاوه بر مصرف دارو برای درمان پوکی استخوان، افراد مبتلا به پوکی استخوان (در هر سنی) باید از این راهنما استفاده کنند و پرهیز از سیگار و الکل را در اولویت برنامه زندگی خود قرار دهند.

همواره در رژیم غذایی خود به میزان کافی کلسیم و پروتئین وجود داشته باشد. سه بار در هفته و هر بار به مدت ۳۰ تا ۴۰ دقیقه فعالیت بدنی مناسب (نظیر پیاده روی) داشته باشید. تمرین با وزنه و تمرینات هوازی می تواند مفید باشد. همچنین در کنار مصرف مکمل های ویتامین D تلاش کنید تا زمان بیشتری را در خارج از خانه و در معرض تابش خورشید بمانید.