خارگ نیوز: استفاده از ترال به واسطه اثرات مخرب زیست محیطی بسیار بحث برانگیز است و از انجا که ترال کف شامل کشیدن ابزار سنگین ماهیگیری در کف دریاست می تواند تخریب‌هایی در مقیاس بزرگ در کف اقیانوس‌ها ایجاد کند که از آن جمله خسارات به زیستگاه مرجان‌ها و یا حذف جلبک‌های دریایی است.
کف‌روب یا ترال نوعی روش ماهیگیری است که به وسیله کشیدن تور در آب توسط یک یا چند شناور کشیده می شوند و توری که برای این نوع ماهیگیری استفاده می شود ترال نام دارد. این نوع از صید همان طور که نابودی زیستگاه آبزیان را در پی دارد می‌تواند امنیت شغلی صیادان را به خطر بیندازد.
عدم نظارت دستگاه‌های مربوطه بر صید و صیادی
در پی اظهارات ضد و نقیض نمایندگان مجلس و سازمان شیلات درباره ممنوعیت صید ترال در کشور، مدیرکل دفتر حفاظت از سواحل دریایی سازمان محیط زیست با اشاره به اینکه عدم نظارت دستگاه‌های مربوطه بر فعالیت‌های صید و صیادی سبب سوء استفاده بسیاری از افراد شده است، به ایسنا گفت: نبود نظارت‌های کافی باعث شده بود شناورانی که به دنبال کسب سود بیشتر بودند با تور صید فانوس‌ماهیان -که بسیار ریز است و امکان خروج سایر موجودات زنده دریا از آن وجود ندارد- در عمق زیر ۸ مایل ترال کف انجام دهند که این نابودی بسیاری از زیست‌بوم‌های دریایی در عمق زیر ۸ مایل را به دنبال داشت.
داود میرشکار با بیان اینکه بر اساس قانون حفاظت و بهره‌برداری از آبزیان محیط زیست اجازه نظارت بر مجوزهای صیادی و بررسی ذخایر آبزیان را ندارد، گفت: در این شرایط از نمایندگان مجلس خواسته‌ایم که این قانون به‌نحوی اصلاح شود تا سازمان محیط زیست در کنار شیلات بتواند جزو ناظران برحوزه صید و صیادی باشد.
وی تصریح می کند: بر اساس فرمایشات مقام معظم رهبری ما باید با مدیریتی یکپارچه بتوانیم برای دریاهای جنوب و شمال کشور برنامه‌های دقیقی در همه جوانب داشته باشیم و اینطور نباشد که فقط برای صید و صیادی برنامه‌ریزی کنیم بدون آنکه شناور داشته باشیم و مجبور شویم از کشورهای دیگر شناور وارد کنیم و یارانه سوخت به آنان بدهیم و از سوی دیگر ذخایر دریایی‌مان را نیز به تاراج ببرند.
قانون به محیط زیست اجازه نظارت بر مجوزهای صیادی را نمی‌دهد
مدیرکل دفتر حفاظت از سواحل دریایی سازمان محیط زیست با بیان اینکه پیش‌نویس دستورالعمل صید ترال در آب‌های خلیج فارس و دریای عمان در کارگروه ملی ساماندهی سواحل، بنادر و جزایر تدوین شده و درحال بررسی توسط دستگاه‌های مختلف است، می گوید: متاسفانه قانون به ما اجازه نظارت بر مجوزهای صیادی و یا بررسی ذخایر آبزیان را نمی‌دهد.
داود میرشکار همچنین تاکید کرده است که بر اساس قانون حفاظت و بهره‌برداری از آبزیان مواردی مانند ارزیابی ذخایر، اعطای مجوزهای صید و صیادی، نظارت بر شیوه‌های صید و... برعهده سازمان شیلات است. از این‌رو ما با نمایندگان مجلس گفت و گو کرده‌ایم و پیشنهاد داده‌ایم که این قانون به‌نحوی اصلاح شود که سازمان حفاظت محیط زیست در کنار سازمان شیلات بتواند جزو ناظران برحوزه صید و صیادی باشد. با ورود به این حوزه می‌توانیم وضعیت زیستگاه‌های دریایی و گونه‌های در معرض انقراض آن را بررسی و بر این اساس برنامه‌هایی را در حوزه صید و صیادی اجرایی کنیم.
صید ترال در آب‌های خلیج فارس
رئیس اداره محیط زیست دریایی استان بوشهر در گفت‌وگو با ایسنا عنوان کرد: «صید ترال یک نوع برداشت کفی از صید است که به چند روش صورت می گیرد که مهم ترین آنها صید ترال کفی است که برای صید آبزیان کف‌زی استفاده می شود که بیشتر منظور ما همین است. یک نوع ترال هم به نام ترال میانی معروف است که برای برداشت ماهی‌های میان زی مثل انواع یال اسبی و سایر آبزیان استفاده می‌شود که البته منظور ما از لفظ ترال، فعلا ترال کفی است.»
محمد امین طلاب درباره صید ترال در آب‌های خلیج فارس اظهار کرد: «من سعی می کنم صحبتم را در حوزه خلیج‌فارس انجام بدهم، چون بوشهر در حاشیه خلیج فارس قرار گرفته است و به صید کشتی های چینی و معضلات دریای عمان نمی پردازم زیرا خارج از حیطه بحث و اظهار نظر من است. ترال کفی برای برداشت و صید میگوهای دریایی انجام می‌شود که معمولا در استان بوشهر و هرمزگان به شکل فشرده مجوزهای صید میگو به روش ترال کفی توسط شیلات صادر می شود. ترال کفی در حقیقت یک کیسه‌ی توری یا به صورت قیفی است که توسط دو تخته در ابتدای آن دهانه تور باز می‌شود و به دنبال قایق و یا لنج ها کشیده می شود و به خاطر آن تنظیم وزنی که انجام می دهند می تواند میانی یا کفی باشد که ترال کفی برای برداشت میگو و آبزیان کف زی است. مشکل و معضلی که اتفاق می افتد این است که وقتی ترال کفی در حال انجام است زنجیر ابتدای تور که برای هدایت آبزیان کف زی به درون کیسه تور با زمین تماس پیدا می کند، باعث خراشیدن بستر و تخریب و از بین بردن موجودات ریز و درشتی که در کف دریا چسبیده زندگی می‌کنند می‌شود.»
صید ناخواسته آبزیان و تخریب بستر دریا
وی با اشاره به آسیب هایی که ممکن است این نوع صید به محیط زیست برساند، گفت: «این موجودات و آبزیان کف دریا به طور ناخواسته صید شده و به دلیل اینکه بعضاً ارزش غذایی ندارند و دور ریخته می شوند، از طریق صید میزان زیادی از آبزیان غیر قابل مصرف که شاید سایز آنها سایز بازاری نیست دور ریخته می شود. معضل اصلی صید ترال همین است یعنی در حقیقت صید گونه‌هایی از آبزیان به صورت ناخواسته که دور ریز می شوند و دوم تخریب بستر...»
رییس محیط زیست دریایی بوشهر خاطرنشان کرد: «شیلات به صورت قانونی ۳۰ تا ۴۵ روز این مجوز ها را صادر می کند ولی به صورت غیر قانونی خیلی از متخلفین که حالا معلوم نیست اصلا صیاد باشند یا نباشند در طول سال هم این تخلف را انجام می دهند یعنی این نیست که محدود به همان یک ماه تا ۴۵ روز فصل صید و صید قانونی باشد. معمولا در استان بوشهر و حتی استان هرمزگان به صورت فشرده در مدت یک ماه تا ۴۵ روز شیلات اعلام می کند که صید میگو به روش ترال کفی انجام شود.»
طلاب ادامه داد: «چون تراکم شناورها زیاد است تقریبا می‌توان گفت تمام مناطق کم عمق دریا توسط این تور تخریب می شود و تقریبا می شود گفت جای سالمی را و در سطح دریا نداریم. ترال کفی معمولا مخصوص مناطق کم عمق و عمق کمتر از ۱۵ متر است که این ترال کشیده می شود و بستگی به فاصله ساحل ندارد بلکه به عمق شیب بستر بستگی دارد و هر چه عمق مناسب باشد دیگر فرقی نمی کند که چقدر با ساحل فاصله داشته باشد و این کار انجام می شود.»
عدم تعادل وضعیت دریا را خطرناک می کند
وی در پاسخ به اینکه با وجود حضور تداوم این کشتی ها در سطح دریا ممکن است چه پیامد هایی برای آبزیان داشته باشد؟ اظهار کرد: «در مورد پیامد هایی که صید ترال می تواند برای آبزیان داشته باشد نکته خیلی مهمی وجود دارد که بیش از ۸۰ تا ۹۰ درصد آبزیان وابسته به بستر هستند و در مناطق کم عمق خوب وقتی بستر را تخریب می کنیم در حقیقت آسیب و ضربه ای به کل جمعیت آبزیان مورد استفاده و شبکه آبزیان وارد شده و به همین خاطر آسیب کلی به چرخه و شبکه غذایی وارد می شود.»
این مسئول درباره آسیب هایی که این نوع صید به بستر دریا وارد می کند افزود: «بیش از ۸۰ درصد آبزیان به بستر وابسته هستند و وقتی بستر تخریب می‌شود به کل جمعیت آبزیان آسیب وارد می‌شود. نکته مهم این است که با وجود این وابستگی، اگر کف خراب شود به تمام شبکه موجودات دریایی، چه آبزی و یا دیگر قسمت‌های شبکه آسیب وارد می‌شود. از این منظر اهمیت دارد که وقتی به گروهی از آبزیان آسیب وارد شود باعث افزایش و یا کاهش گروه های دیگر می شود و این عدم تعادل است که وضعیت دریا را خطرناک می کند که این موضوع حساسیت بسیار بالایی دارد.»
رئیس اداره محیط زیست دریایی استان بوشهر افزود: «در بسیاری از کشورها و ناوگان ها صید ترال میانی، بیشتر برای صید ماهی ها انجام می شود اما بیشتر کشورها صید ترال کفی در مناطق حساس را ممنوع کرده‌اند. ما هم می توانیم با توجه به برداشت کمی که از دریا می‌شود یک سری محدودیت‌هایی بیشتری در نظر بگیریم البته باید از قبل عواقب اجتماعی آن را در نظر بگیریم.»
چرا شیلات مجوز صادر می کند؟
محمدامین طلاب درباره اینکه آیا نظارتی بر روی کشتی های صید ترال می شود یا نه و چه نوع نظارت هایی توضیح داد: «نظارت معمولا از طریق شیلات انجام می‌شود ولی محیط زیست الزام کرده است که در مناطق حساس دریایی تحت نظر محیط زیست صید و ورود انجام نشود. لذا تمام مجوزها توسط شیلات صادر می شود، یعنی بخشی از آسیب به صورت قانونی و بخش دیگر به صورت تخلف انجام می شود.»
وی در خصوص چرایی اعطای مجوز برای روش‌های مخرب صید عنوان کرد: «وقتی که شیلات می گوید این نوع صید مخرب است پس چرا مجوز صادر می کند این برای ما هم جای سوال دارد.»
حذف ترال، آری یا خیر...
کارشناس صید و بهره‌برداری شیلات استان بوشهر درباره چرایی اعطای مجوز صید به صیادان و اینکه بیش از مدت زمان تعیین شده از آن استفاده می‌شود به ایسنا گفت: «صید ترال فقط در لنج‌های سنتی اتفاق می‌افتد، سه کلاس شناور (قایق، لنج و کشتی) داریم که قایق‌ها و لنج‌ها تنها بین ۳۰ تا ۴۵ روز فصل میگو مجاز به صید هستند و در صورتی که حجم ذخیره روزانه کمتر از ۴۰ کیلو باشد، بر اساس مصوبه پژوهشکده تحقیقات صید تعطیل می‌شود تا مابقی برای صید آینده بماند، به همین دلیل مدت زمان صید به مدت ۴۵ روز ادامه پیدا می‌کند.»
حسین شادکامی با بیان اینکه صید ترال ابتدا از سال ۱۳۳۶ و برای شناسایی گونه‌ها به خلیج‌فارس راه پیدا کرد، ادامه داد: «به تدریج این روش جای خود را در صید و صیادی باز کرد، و حتی کشتی‌های بزرگ از خارج و کشورهای کره و کویت با مجوز و اجازه دولت ایران به آب‌های خلیج‌فارس ورود کرده و صید انجام می‌دادند. بسیاری می‌گویند که ترال باید حذف شود، اما در مورد صید ترال و فصل صید محاسبه کنید ۲۰۰۰ تن میگو به قرار کیلویی ۱۰۰ هزار تومان چند میلیارد می‌شود؟ این مربوط به اقتصاد صیادی، از حیث صادرات، ارزآوری و... است.»
وی عنوان می‌کند: «از دیدگاه حقوقی و قضایی، هر نوع جرم و ارتکاب تخلفی را باید توسط مجلس تعیین شود؛ شیلات عامل بازدارنده قوی ندارد، زیرا جرم نیست بلکه تخلف است. در حوزه محیط زیست نیز حتی اگر کسی تخلف انجام داده باشد مشمول جریمه می‌شود.»
شیوع بیماری‌ها در محیط زیست آبزیان
به گفته این کارشناس کسانی که صید ترال انجام می‌دهند با مجوز بوده و البته در فصل تابستان (از مرداد تا شهریور) است که مدت آن بستگی به میزان ذخیره روزانه بین ۳۰ تا ۴۵ روز متغیر است. در فصل صید به میزان ۱۵ تا ۲۰ هزار تن محصول -قریب به ۳۰درصد صید سالانه استان بوشهر- از انواع گونه های آبزیان از بین می‌رود و به علت نبود صنعت صید به عنوان ضایعات دورریز به دریا ریخته می شود که موجب شیوع بیماری‌ها در محیط زیست آبزیان می‌شود و علاوه بر ان تمامی بسترهای اسفنجی و مرجانی و پوششی گیاهی را شخم می‌زند و بستر را به کویر بیولوژیک تبدیل می سازد.
کارشناس صید و بهره‌برداری شیلات استان بوشهر تاکید می‌کند: «با توجه به پیشرفت تکنولوژی فعالیت این روش صید تا آنجایی پیش رفت که در بین بهره برداران رقابتی سخت و بی‌وقفه در برداشت از ذخائر به وجود آمده و از همدیگر گوی سبقت ربودند که این باعث کاهش ذخیره و انقراض زیست گونه ای شد و برای جلوگیری از فجایع بیشتر، اصحاب اندیشه و کارشناسان فن با ایجاد پروتکل ها و کنوانسیون های چند جانبه، به منظور کاهش صید ضمنی کشورها را نسبت به استفاده از دستگاه های کاهنده صید ضمنی اجبار کردند و بعضی از نظریه ها نیز با هدف ثبات و حفظ پایدار ذخائر آبزیان به تعطیلی موقت و دائم این روش صید (ترال کف ) تاکید داشت.»
شادکامی می‌گوید: «در دهه‌های گذشته ۱۰۰ کشتی صید ترال وجود داشت که ۶ ماه در سال کار می‌کردند و به مرور با هزینه‌کرد و خرید مجوز این کشتی‌ها توسط دولت تعدیل شدند.»
نظارت و کنترل صید در دریا و برخورد با متخلفین
سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس نیز به تازگی اعلام کرده است: سازمان شیلات ایران از یکم آذر ماه موظف شده است صید ترال کشتی‌های فانوس ماهیان را متوقف و با تمام توان نسبت به نظارت و کنترل صید در دریا و برخورد با متخلفین اقدام نماید.
به گزارش ایسنا، وی اوایل هفته جاری در صفحه رسمی توییترش نوشت: «با توجه به امضا توافق‌نامه و تعهد رییس سازمان شیلات، نماینده تام‌الاختیار وزارت جهاد کشاورزی و سایر مسئولین متولی، شیلات موظف است صید ترال کشتی‌های فانوس ماهیان را از دیروز یکم آذر ۱۳۹۹ متوقف و با تمام توان نسبت به نظارت و کنترل صید در دریا و برخورد با متخلفین اقدام نماید. توقف صید ترال فانوس ماهیان موسوم به کشتی‌های چینی، موجی از امید و خوشحالی را در دل مردم بومی و صیادان محلی نجیب و محروم سواحل خلیج فارس و دریای عمان از سیستان و بلوچستان و هرمزگان تا بوشهر و خوزستان ایجاد کرده است.»