جمع‌آوری گازهای همراه نفت، خاموش کردن مشعل میادین نفتی و تکمیل زنجیره ارزش با استفاده از خوراک مشعل‌ها با توسعه صنعت پتروشیمی یکی از برنامه های اولویت دار صنعت نفت بر اساس مصوبات ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی است.
جمع‌آوری گازهای همراه نفت، خاموش کردن مشعل میادین نفتی و تکمیل زنجیره ارزش با استفاده از خوراک مشعل‌ها با توسعه صنعت پتروشیمی یکی از برنامه‌های اولویت دار صنعت نفت بر اساس مصوبات ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی است.
بر این اساس در شرایط فعلی اجرای همزمان 9 طرح NGL در مجموع با ظرفیت جمع آوری روزانه بالغ بر پنج میلیارد و 100 میلیون فوت مکعب گازهای همراه نفت شامل طرح های پالایشگاه گاز بیدبلند دو (شامل چهار طرح NGL)، پالایشگاه گاز یادآوران خلیج فارس (NGL 3200)، پالایشگاه گاز هنگام (مشعل گازی جزیره قشم)، NGL 3100 (دهلران) و NGL 2300 میدان مارون، NGL خارگ در دستور کار قرار گرفته است.
*آخرین وضعیت پالایشگاه گاز بید بلند دو
با بهره‌برداری از این 9 طرح NGL در کنار جمع آوری روزانه 5.1 میلیارد فوت مکعب گازهای همراه نفت (متان) به طور متوسط سالانه بالغ پنج میلیون تن به ظرفیت تولید اتان به عنوان خوراک اصلی صنایع پتروشیمی افزوده می‌شود.
همان طور که گفته شد، یکی از این طرح ها مربوط به پالایشگاه گاز بید بلند دو است به گفته امین نژاد مدیرعامل این پالایشگاه
در شرایط فعلی پیشرفت ساخت پالایشگاه در مجموع سه پکیج پالایشگاه، خطوط لوله انتقال خوراک و محصول و مخازن ذخیره سازی ماهشهر به 91 درصد رسیده است.
مدیرعامل شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج فارس پیشرفت ساخت پالایشگاه را به تنهایی حدود 95 درصد اعلام کرد و افزود: پیش بینی می شود به تدریج با راه اندازی واحدهای فرآیندی، تولید آزمایشی و سپس تجاری گاز و سایر محصولات گازی در سال 98 آغاز شود.
این مقام مسئول با اشاره به ساخت دو خط لوله انتقال خوراک اتان به پتروشیمی بندرامام در ماهشهر و پتروشیمی گچساران، تصریح کرد: مطالعات و عملیات اجرایی ساخت خط لوله 20 اینچی انتقال اتان از پالایشگاه تا تاسیسات ذخیره سازی ماهشهر به طول تقریبی 120 کیلومتر و سرمایه گذاری حدود 37 میلیون یورویی آغاز شده است.
وی با بیان اینکه ساخت خط اتان از پالایشگاه بیدبلند به ماهشهر در شرح کار اولیه اجرای این پروژه نبوده است، بیان کرد: علاوه بر این احداث خط انتقال 92 کیلومتری دیگری برای تامین خوراک اتان طرح پتروشیمی گچساران آغاز شده است.
امین نژاد با تاکید بر اینکه هم اکنون تمامی تجهیزات و ماشین آلات مهم و حساس پالایشگاه بیدبلند خلیج فارس از خارج کشور خریداری و وارد کشور شده است، تاکید کرد: اعمال شرایط تحریم های غیر قانونی تاثیری در تامین کالا و تجهیزات ساخت این پالایشگاه نخواهد داشت.
* آخرین وضعیت طرح های ان جی ال 3100 و 3200
مدیر برنامه ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت ایران در خصوص آخرین وضعیت طرح های ان جی ال می گوید: با اشاره به موکدات وزیر نفت در مورد پیگیری پروژه های مربوط به گازهای مشعل هم اکنون برای جلوگیری از سوزندان این گازها، سناریوهای مختلفی تعریف شده است.
بخشی از این گازها ( از مجموع 25.79 میلیون متر مکعب در روز) قرار است که به کارخانه های ان جی ال 3100، ان جی ال 3200 و ان جی ال خارگ برود. در این راستا تعیین تکلیف قراردادهای سایر ان جی ال ها نیز در دست اقدام و بررسی است که بخشی از این گازها هم در نهایت به این کارخانه ها می‌رود.
زبیدی ادامه می‌دهد: پروژه ان جی 3100 در غرب کشور از سوی شرکت مهندسی و ساختمان صنایع نفت وابسته به صندوق‌های بازنشستگی در دست احداث است. ان جی ال 3200 در غرب کارون هم که توسط مشارکتی از قرارگاه خاتم الانبیا و پتروشیمی در حال انجام است.
ان.جی.ال 3100 با هدف جمع آوری گازهای همراه میدان های غرب کشور (مناطق دهلران، چشمه خوش، پایدار، پایدار غرب، دالپری و نفت شهر) به ظرفیت 270 میلیون فوت مکعب گاز در روز در دستور کار است. این گازهای همراه، خوراک کارخانجات پتروشیمی مناطق اقتصادی ماهشهر، امیرکبیر، بوعلی و دهلران (46 هزار بشکه در روز) را تامین می‌کند.
ان جی ال3200 نیز به منظور جمع آوری 500 میلیون فوت مکعب در روز گازهای همراه میدان‌های آزدگان شمالی و جنوبی، فاز اول و دوم میدان یادآوران، جفیر، دارخوین و یاران شمالی و جنوبی با سرمایه گذاری 1.5 میلیارد دلار توسط کنسرسیوم قرارگاه خاتم و پتروشیمی بندر امام (ره) در حال ساخت است.
زبیدی در مورد پیشرفت پروژه ان جی ال خارگ می گوید: این پروژه که پیش تر با هدف جمع آوری حدود 600 میلیون فوت مکعب گازهای همراه میدان‌های دریایی منطقه خارگ (درود، ابوذر، فروزان) در دست اجرا بوده است، اما به دلیل کمبود گازهای پیش بینی شده هم اکنون برنامه انجام کار تغییر کرده و قرار شده روزانه 300 میلیون فوت مکعب گاز جمع آوری شود. این پروژه هم اکنون آماده برگزاری مناقصه است.
*طرح آماک و جمع آوری گازهای همراه
این گزارش حاکی است، جمع آوری و تبدیل گاز همراه نفت می‌تواند، هم از نظر اقتصادی و هم از نظر زیست محیطی فواید فراوانی داشته باشد که در این راستا شرکت ملی نفت ایران برای جلوگیری از سوزاندن گازهای ترش همراه نفت و آلودگی محیط زیست، تأمین کمبود خوراک کارخانه های پتروشیمی، تولید عمده گاز سبک برای مصارف صنعتی و خانگی و سرانجام استفاده بهینه از این گازها، طرح جمع آوری گازهای همراه نفت لایه بنگستان (آماک) مخازن نفت اهواز، آبتیمور، منصوری، کوپال و مارون را در اولویت طرح های خود قرار داد که متاسفانه به دلایل مختلف از جمله بروز جنگ تحمیلی و بروز مشکلات ارزی، به تعویق افتاد.
پیش از اجرایی شدن طرح آماک، مجموع گازهای ترش آلاینده همراه نفت لایه بنگستان به میزان 241 میلیون فوت مکعب در روز، در مشعل های واحدهای بهره برداری سوخته و باعث انتشار روزانه حدود 9 هزار تن مواد آلاینده در محیط زیست می‌شد.
در مقطع عملیات راه اندازی فاز نخست این پروژه زیست محیطی، ابتدا 4 ایستگاه فشارافزایی اهواز 3،2،1، منصوری و پالایشگاه شیرین سازی در سال 1384 و متعاقب آن ایستگاه های کوپال و مارون در سال 86 و در نهایت ایستگاه آب تیمور در سال 1388 با موفقیت راه اندازی و تحویل بهره بردار شد.
با تکمیل فاز نخست طرح آماک، فاز اقتصادی طرح شامل 17 ایستگاه فشار افزایی و نم زدایی گاز ترش، یک پالایشگاه شیرین سازی گاز و میعانات گاز ترش، احداث 280 کیلومتر خطوط لوله جریانی، احداث 95 کیلومتر خطوط انتقال نیرو و توسعه چندین پست برق محقق شد.
بعد از راه اندازی آخرین ایستگاه فشار افزایی در سال 1388 و نیز راه اندازی کارخانه شیرین سازی گازهای اسیدی در سال جاری، روزانه به میزان 28 هزار بشکه در روز به ارزش یک میلیون و 680 هزار دلار NGL از کارخانجات گاز و گاز مایع درآمد زایی داشته و 182 میلیون فوت مکعب در روز به ارزش 780 هزار دلار گاز شیرین به شرکت گاز تحویل می‌شود. بنابراین ارزش گاز و میعانات گازی بازیافت شده از این طرح روزانه افزون بر 2 میلیون و 460 هزار دلار خواهد بود.
فاز دوم طرح آماک یا فاز زیست محیطی طرح، شامل 96 کیلومتر خط لوله 12 اینچ انتقال گاز اسیدی و ایستگاه تقویت فشار و نم زدایی گاز اسیدی و سامانه های فرآیندی و ایمنی جانبی است. در فاز دوم این طرح از سوختن روزانه حدود 14 میلیون فوت مکعب گاز اسیدی در مشعل موقت پالایشگاه جلوگیری شده و گاز اسیدی استحصالی از فاز 2 (به میزان حداکثر 18 میلیون فوت مکعب در روز) به طور مستقیم به پتروشیمی رازی ارسال می‌شود.