در حالی که چندی پیش فعالیتهای نفتی در جزیره خارک سبب تخریب بخش وسیعی از مرجانهای این جزیره شده است، برای نخستین بار شرکت نفت فلات قاره متعهد شد تا هزینه ترمیم مرجانهای تخریب شده را پرداخت کند تا متخصصان بتوانند حیات دوباره به آنها بدهند.
در چند سال اخیر محیطزیست جزیره خارک مانند سایر نقاط ایران دستخوش تغییر شده، اما تغییراتی که جنبه منفی آن بیشتر بوده و سبب تخریب ظرفیتهای طبیعی این جزیره از جمله مرجانها شده است. رونق فعالیتهای نفتی و گسترش تاسیسات مربوط به آن بیشتر از آنکه برای خارک عمران و آبادانی به همراه داشته باشد، زمینه نابودیاش را فراهم کرده است. فعالیتهای صیادی، اسکلهسازی و عبور لولههای انتقال نفت تنها چند مورد از موارد بسیاری است که مرجانهای جزیره خارک را تهدید میکند. چندی پیش بر اثر انتقال لوله نفت از کف جزیره خارک بخش وسیعی از مرجانهای این جزیره تخریب شد، اما در یک برنامه محیطزیستی، شرکت نفت فلات قاره تعهد داده است تمامی هزینه ترمیم آن را بپردازد تا کارشناسان و متخصصان محیطزیست در یک برنامه عملیاتی زندگی را به آن بخش از مرجانها که تخریب شدهاند، بازگرداند. فعالیتهای نفتی در جزایر مرجانی جنوب کشور تاکنون آسیبهای فراوانی به مرجانها وارد کرده است، اما اقدام محیطزیستی شرکت نفت فلات قاره سبب شده تا روزنه امیدی برای فعالان محیطزیست برای اشاعه چنین اقداماتی در سایر جزایر ایجاد شود.
شریف رنجبر، عضو هیاتعلمی دانشگاه هرمزگان، درباره جزئیات تخریب مرجانها به «فرهیختگان» میگوید: «فعالیتهای نفتی در جزیره خارک در دو جهت انجام میشود؛ بخشی لولههایی است که از بوشهر نفت خوزستان را به خارک میآورد و بخش دیگر مسیری است که لولههای نفت طی میکند تا نفت را از چاههای مجاور جزیره به آن وارد کند. تمامی این لولهها از کف جزیره عبور میکند و سبب تخریب مرجانها میشود، اتفاق اخیر هم به همین دلیل رخ داد و سبب شد تا بخشی از مرجانهای جزیره تخریب شود. اما برای نخستین بار شرکت نفت فلات قاره متعهد شده با تامین هزینه مالی ترمیم این مرجانها متخصصانی از دانشگاه هرمزگان، کرمان، شهید بهشتی تهران و پژوهشکده محیطزیست در یک برنامه عملیاتی برای ترمیم بافت تخریب شده، اقدام کنند.»
مداخله برای تسریع در روند ترمیم
شریف رنجبر درباره نحوه ترمیم مرجانهای تخریبشده بیان کرد: «وقتی مرجان تخریب میشود مرمت آن دو حالت دارد یا باید اجازه داد طبیعت خود آن را بازسازی کند که این روش زمانبر است و حالت دیگر اینکه با مداخله انسانی و برنامهریزی همهجانبه اقدام به ترمیم کرد. اما اهمیت برخی اکوسیستمها به نحوی است که سبب میشود سرعت بازسازی مهم باشد در این حالت با مداخله انسانی یا مرجان قلمه زده میشود یا سلول آن در آب رها شده و بعد به کمک جمعآوری آن را به محل آسیبدیده منتقل میکنند تا ترمیم شود. این روش سرعت بازسازی را چند برابر میکند و به پنج تا 10 سال میرساند، در حالی که روند ترمیم طبیعی آن چندین سال طول میکشد.» رنجبر با بیان آنکه برخی عوامل سبب شکست در روند ترمیم بافت مرجانی آسیبدیده میشود، افزود: «عاملی که میتوانند میزان شکست در این پروژه را بالا ببرد این است که مطالعات پایه و اولیه به درستی انجام نشده باشد. پیش از شروع عملیات باید گونه مرجان تخریب شده شناسایی شود، جریان آب و تغییرات دما و همچنین آلودگیهای موجود در آب بررسی شده تا موفقیت بیشتری حاصل شود.»