همزمانی فیلترینگ با تبعیض اجرای آن در میان اپراتورها، محدودیت در منابع زیرساخت مراکز داده و کیفیت عملکرد اپلیکیشن‌های بومی، دسترسی به فیلترشکن و اینترنت ماهواره‌ای استارلینک، رکود کسب‌و کارهای اینترنتی، ریزش فاحش ریال، زوال اقتصادی و کاهش ظرفیت پذیرش مردم، در کنار هم شرایط پیچیده و مبهمی را ایجاد کرده است».
محمد دین محمد آذری در گفت‌وگویی با روابط عمومی سازمان نصر تهران نسبت به موضوعاتی همچون آسیب‌های فیلترینگ، ناتوانی سرویس‌های بومی در جلب اعتماد مردم و تبعیض بین اپراتورها واکنش نشان داد. به گفته‌ی آذری موضوع پر اهمیت در حال حاضر تنها بحث فیلترینگ نیست او در این مورد اظهار داشت: «همزمانی فیلترینگ با تبعیض اجرای آن در میان اپراتورها، محدودیت در منابع زیرساخت مراکز داده و کیفیت عملکرد اپلیکیشن‌های بومی، دسترسی به فیلترشکن و اینترنت ماهواره‌ای استارلینک، رکود کسب‌و کارهای اینترنتی، ریزش فاحش ریال، زوال اقتصادی و کاهش ظرفیت پذیرش مردم، در کنار هم شرایط پیچیده و مبهمی را ایجاد کرده است».
آسیب‌های مسدودسازی اینستاگرام و سایر شبکه‌های اجتماعی
او ضمن تأکید بر تحت تأثیر قرار گرفتن شبکه‌های اجتماعی محبوب یعنی اینستاگرام و واتساپ از فیلترینگ بی‌سابقه در هفته‌های اخیر، اعلام داشت که تقریباً تمامی سرویس‌های محبوب و کاربردی خارجی همچون سرویس‌های بسیار کاربردی گوگل مانند گوگل درایو، گوگل مپ و گوگل دیسکاور نیز تحت تأثیر این طرح گسترده قرار گرفته و اکثر کاربرانی که تمامی اپلیکیشن‌های مورد علاقه خود را در عرض چند روز دور از دسترس می‌دیدند، به جای روی آوردن به پلتفرم‌ها و شبکه‌های اجتماعی داخلی، بیش از گذشته به استفاده از وی‌پی‌ان‌ها و فیلترشکن‌ها روی آورده‌اند که این موضوع می‌تواند باعث به خطر افتادن امنیت داده‌های کاربران ایرانی شود. او در این مورد افزود:
«این تغییر رویه، تمامی تلاش‌هایی را که پیش از این برای ایجاد بستر فضای مجازی سالم صورت گرفته بود، به صورت کامل و بنیادین تحت‌الشعاع قرار داده است. باید توجه داشت که مطمئناً کاربری که سال‌ها است از سرویس‌های خارجی استفاده می‌کند، درمقابل هر گونه تغییری حتی به‌صورت نرم و تدریجی مقاومت کرده و یک شبه و صرفاً به خاطر اقدامات سلبی و فیلترینگ گسترده، به سرویس‌های بومی روی نمی‌آورد و سعی در دور زدن فیلترینگ می‌کند و به ابزارهایی مانند وی‌پی‌ان‌ها و اینترنت ماهواره‌ای استارلینک و … متوسل خواهد شد. بنابراین عملاً کنترل فضای مجازی کاملاً از دست دولت خارج می‌شود و خدماتی از قبیل موتور جستجوی شادبین و سرویس اینترنت کودک و نوجوان (سامانه 456) که به منظور ایجاد یک بستر امن برای کودکان و نوجوانان توسعه یافته‌اند، تحت‌الشعاع استفاده اکثریت جامعه از فیلترشکن‌ها قرار خواهد گرفت».
محمد دین محمد آذری، رئیس کمیسیون ساخت مراکز داده سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران، یکی از دلایل تفاوت فیلترینگ وب‌سایت‌ها در اپراتورهای مختلف را ناشی از فساد احتمالی فیلترینگ و تبعیض در برخورد با اپراتورهای مختلف قلمداد کرده و در این مورد توضیحات بیشتری از مسئولان را درخواست کرد.
او در ادامه متذکر شد که فیلترینگ گسترده و غیرتخصصی اینترنت به‌خصوص مسدودسازی اینستاگرام و واتساپ ضرر و زیان‌های جبران‌نشدنی به کسب‌وکارهای متوسط و خرد کشور حتی برخی اپلیکیشن های بومی زده و متعاقباً دولت با این عمل خوداشتغالی میلیون‌ها نفر را با خطر بزرگی روبرو کرده است.
او در این مورد افزود : «افزایش نارضایتی جامعه و بعضاً رویگردان شدن مردم، کاربران و فعالان اقتصادی آن از اپراتورها، سرویس‌ها، شبکه ملی اطلاعات و سیاست‌گذاران اصلی این حوزه که خود را فاقد اختیار و تنها مجری تصمیمات می‌دانند، افزایش داده است. در این شرایط دولت نه‌تنها در ایجاد مشاغل کافی برای مردم ناتوان بوده، بلکه خوداشتغالی میلیون‌ها نفر را با بستن محبوب‌ترین شبکه‌های اجتماعی به خطر انداخته است. از سوی دیگر با افزایش چشمگیر نرخ دلار به‌عنوان ژنرال بازارهای دارایی مانند مسکن، بورس و طلا که موجی از تورم و ریزش اقتصادی را به‌دنبال دارد، کسب‌وکارها فشار بسیار بیشتری را متحمل خواهند شد. تداوم این روند نیز به افزایش بیش از پیش نرخ بیکاری و نارضایتی‌های اجتماعی، افزایش مهاجرت نخبگان، خروج سرمایه‌ها و سرمایه‌گذاران از کشور و کاهش نیروی انسانی متخصص در کشور دامن خواهد زد».
در بخش دیگر از این گفت‌وگو، آذری به بحث آسیب به اعتبار شرکت‌های حوزه‌ی مراکز داده با توجه به فیلترینگ گسترده پرداخت. به گفته‌ی او بسیاری از اپلیکیشن‌ها و وب‌سایت‌های ایرانی که به هر شکل از APIها و سرویس‌های شرکت‌های خارجی استفاده می‌کردند، به خاطر بی‌دقتی در فیلترینگ و محدودیت غیرمنطقی با قطعی گسترده روبرو شده‌اند و بنابراین: «این امر منجر به گلایه و شکایت گسترده مشتریان از شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات میزبانی و مرکز داده و زیر سؤال رفتن کیفیت و همچنین آسیب به اعتبار این شرکت‌ها شده است».
در پایان این بخش از گفت‌وگو با آذری او انتقاداتی نسبت به استفاده نکردن از مشارکت بخش خصوصی، فعالان اقتصادی و نخبگان این حوزه به‌عنوان تصمیم سازان اصلی در سیاست‌های بالادستی، توجه نکردن به هشدارها و تبعات تصمیمات غیر تخصصی، عدم اطلاع‌رسانی، تعامل و گفتگو با ذینفعان و مردم مطرح کرد و افزود: «این مسئله جایی برای اظهار امیدواری و ارائه راهکار در رفع این شرایط را باقی نمی‌گذارد».
توانایی پلتفرم‌های داخلی برای جایگزینی با توجه به مسدودسازی اینستاگرام و واتساپ
رئیس کمیسیون ساخت مراکز داده سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران، با توجه به مسدودسازی اینستاگرام همچنین عدم توانایی میزبانی پلتفرم‌های داخلی از میلیون‌ها کاربر را چالش بسیار مهمی برای این پلتفرم‌ها قلمداد کرده و علت این امر را مشکلات زیرساختی و مسائل فنی می‌داند. او در این مورد گفت: «همان‌طورکه در این چند هفته با مهاجرت ناگهانی درصدی از کاربران به این اپلیکیشن‌ها شاهد کندی شدید سرورها و گزارش اختلالات متعدد از سوی کاربران بودیم. پیش‌بینی و توسعه زیرساخت موردنیاز برای بومی‌سازی فضای مجازی باید مورد توجه بیشتری قرار گیرد. قطعاً این اپلیکیشن‌ها برای پشتیبانی از میلیون کاربر باید دارای مرکز داده پرظرفیت، پایدار و قدرتمند باشند تا از این بابت به حداقل های قابل رقابت دربرابر رقبای خارجی مجهز بوده و کاربرانی که به آن‌ها مهاجرت کرده‌اند، از کیفیت خدمات آن‌ها دلسرد نشوند».
چالش دیگر سرویس‌های بومی از نظر عضو سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران، عدم ایجاد اعتماد به حفظ امنیت داده‌های کاربران بوده که این موضوع با هشدار امنیتی گوگل پلی پروتکت در مورد ورژن جدید یکی از اپلیکیشن‌های بومی و گزارش موارد دیگری از رفتار غیرطبیعی اپلیکیشن‌های پیام‌رسان شدت گرفته و باعث افزایش نگرانی و حساسیت مردم در مورد آن‌ها شده است: «پیشنهاد می‌شود توسعه‌دهندگان این اپلیکیشن‌ها حتی المقدور با کنار گذاشتن دسترسی‌های بی‌مورد در این اپلیکیشن‌ها و اطلاع‌رسانی صحیح در این زمینه، نگرانی‌های کاربران را مرتفع کرده و در راستای جلب و افزایش اعتماد آن‌ها گام بردارند».
چالش دیگر به جز بحث امنیت، سرعت و کیفیت عملکرد، قابلیت‌های اصلی و فرعی، سرعت به‌روزرسانی و ارتقاء ویژگی‌های جدید، پشتیبان‌گیری از اطلاعات کاربران و غیره بوده که این مباحث در این اپلیکیشن‌ها تأثیر به‌سزایی بر تجربه کاربر و جلب اعتماد و رضایت‌مندی آن‌ها خواهد داشت، او در این باره گفت: «متأسفانه گزینه‌های داخلی موجود، کماکان فاصله زیادی تا استانداردهای تجربه شده و نهادینه شده در ذهن مخاطبان بومی دارند».
مشکل دیگر پیامرسانهای داخلی از نظر آذری، نیاز به استفاده گسترده از پیام‌رسان‌ها برای برقراری ارتباطات در مراودات شغلی و خانوادگی با خارج از کشور بوده که در این مورد اظهار داشت: «متأسفانه امکان نصب پیامرسانهای داخلی برای مخاطبان خارج از کشور با شماره تماس‌های بین‌المللی به‌دلیل مشکلات موجود در این بستر فراهم نیست. این موضوع نیز به نوبه خود تمایل و لزوم حفظ پیامرسانهای غیربومی و عدم تمایل به تعدد استفاده از پیامرسانهای مختلف برای کاربران را به همراه خواهد داشت».
او در انتها در مورد علت عدم تحقق اهداف پیاده‌سازی شبکه ملی اطلاعات اعلام کرد: «پس از مطالعات، برنامه‌ریزی‌ها، صرف بودجه و اقدامات گسترده به‌منظور اجرایی کردن شبکه ملی اطلاعات و بومی‌سازی داده‌های کاربران کشور، فیلترینگ همه‌جانبه اینترنت، بخش قابل توجهی از کاربران را به خرید وی‌پی‌ان و اینترنت ماهواره‌ای استارلینک سوق داده است. بدین ترتیب عملاً اهداف مورد نظر از پیاده‌سازی شبکه ملی اطلاعات با دور زدن این شبکه حداقل برای این بخش از کاربران محقق نشده و در واقع با انتقال داده‌های کاربران از بسترهای خارجی، این طرح کلان ملی نیز با رشد، گسترش و استقرار کندتری به تناسب اهداف برنامه‌ریزی شده خود مواجه خواهد شد.»