علی فروتن و مجید قناد به عنوان دو تن از اعضای هیات مدیره انجمن تئاتر کودک و نوجوان انتقادها و هشدارهای جدی خود را از بی‌توجهی به این شاخه هنری و از مدیرانی که فقط در پی گرفتن عکس یادگاری با هنرمندان هستند، اعلام کردند.
هیات مدیره انجمن تئاتر کودک و نوجوان طی نشستی خبری در خانه تئاتر، انتقادات خود را از وضعیت تئاتر کودک و نوجوان، جای خالی تدریس این رشته در دانشگاه ، تمرکز جشنواره تئاتر کودک و نوجوان در همدان، وضعیت نظارت و ارزشیابی در این حوزه، بی‌توجهی آموزش و پرورش به فعالیت‌های نمایشی و وضعیت نابسامان بیمه و بازنشستگی هنرمندان و بلاتکلیفی انجمن‌های صنفی در وزارت کار بیان کردند.
در این نشست که روز سه شنبه پنجم ارديبهشت ماه در خانه تئاتر برگزار شد، علی فروتن، هنرمند با سابقه تئاتر کودک و نوجوان که عموم مردم او را به عنوان یکی از عموهای فیتیله‌ای می‌شناسند، خطاب به خانواده‌ها گفت: در طول سال سعی می‌کنیم بهترین غذا و لباس را برای کودکان‌مان فراهم کنیم اما کمتر به غذای روح و روان‌شان اعم از کتاب، فیلم، تئاتر، فیلم یا شعر می‌اندیشیم و کمتر خانواده‌ای مطالبه‌گر کار فرهنگی کودکان است.
او از خانواده‌ها درخواست کرد که به فرهنگ و اندیشه کودکان خود احترام بگذارند و افزود: وقتی نوجوان رها شود، به انواع و اقسام مواد مخدر و بزهکاری‌ها کشیده خواهد شد و گاه تصور می‌شود تصمیم‌گیرندگان، عمداً با فعالیت‌های هنری برای کودکان و نوجوانان همکاری نمی‌کنند چون نمی‌شود که مدام به این زمینه بی‌توجه باشند.
فروتن ابراز تاسف کرد: وقتی شهرداری که خود باید فعالیت فرهنگی داشته باشد، اجازه نمی‌دهد پوستر نمایش‌های تالار «هنر» بر پشت شیشه این تالار نصب شود و بابت آن پول می خواهد، چه توقعی می‌توان داشت!
این هنرمند با ابراز تاسف از جشنواره‌گرایی در ایران ادامه داد: اغلب مسئولان ما به فکر جشنواره هستند چون برایشان سودآوری دارد. بنابراین تئاتر کودک و نوجوان نه تنها صفر بلکه زیر صفر است و متاسفانه تصمیم گیرندگان خود را به نشنیدن زده‌اند. کار هنر تشر زدن و تلنگر زدن است، اما چون بعضی مدیران دوست ندارند اشتباه‌هایشان بیان شود، از هنرمندان خوششان نمی‌آید.
فروتن با اشاره به اینکه تاکنون در چند جلسه با بخش خصوصی درباره همکاری در حوزه تئاتر کودک و نوجوان شرکت کرده، افزود: متاسفانه نتیجه اغلب این جلسات، فقط عکس یادگاری بوده است بدون اینکه هیچ کدام از وعده‌هایی که برای همکاری در زمینه تئاتر کودک و نوجوان داده‌اند، عملی شود.
مجید قناد، دیگر هنرمند باسابقه در حوزه کودک و نوجوان نیز در سخنان کوتاهی یادآور شد: بسیاری هنرمندان حرفه‌ای ما فعالیت خود را از کار کودک آغاز کردند اما به دلیل کم‌توجهی‌ها به تدریج از این حوزه دور شدند.
او با اشاره به برخی نواقص در زمینه برگزاری جشنواره تئاتر کودک و نوجوان در همدان ادامه داد: از آنجاکه یک جشنواره تخصصی تئاتر کودک و نوجوان داریم، باید نقاط قوت و ضعف آن را با هم ببینیم. متاسفانه در تمام این سال‌ها با وجود ماندگار شدن جشنواره در استان همدان هیچ سالنی به سالن‌های تئاتر همدان اضافه نشده و امکانات فنی هم ارتقا پیدا نکرده است. در حالی که با لغو این انحصار می‌شد میان استان‌ها رقابت ایجاد کرد تا سطح کمی و کیفی جشنواره به این شیوه رشد و ارتقا داشته باشد. ضمن اینکه نظرسنجی از مخاطبان در سالن‌های تئاتر کودک و نوجوان می‌تواند نشان‌گر سطح کیفی آثاری باشد که این روزها در سالن‌های تخصصی کودک و نوجوان روی صحنه می‌روند.
قناد تاکید کرد: کودکی که از کودکی به تئاتر دیدن عادت نکند، در بزرگسالی هم مخاطب هنر نخواهد بود و به همان اندازه میزان مطالبه‌گری در کشور ما کم خواهد شد که این روند برای رشد یک جامعه خوب نیست.
در این نشست مهدی قلعه، دیگر عضو هیات مدیره انجمن با ابراز تاسف از مظلومیت تئاتر به طور کلی و تئاتر کودک و نوجوان به طور خاص ابراز تأسف کرد: شاید بخشی از این مشکل به خود جامعه هنری هم برمی‌گردد که همواره همه امور مربوط به کودکان کوچک انگاشته شده است و همین مساله آسیب‌های جدی به دنبال دارد به خصوص این بی‌توجهی درباره نوجوانان بیشتر دیده می‌شود و از این حوزه بسیار غافل بوده‌ایم تا جایی که نوجوانان ما کاملا رها شده‌اند.
این فعال تئاتر کودک در ادامه سخنان خود با اشاره به مشکلاتی که برای ثبت انجمن‌های صنفی ایجاد شده است، اضافه کرد: سال‌ها زحمت کشیدیم تا انجمن‌های خانه تئاتر به انجمن‌های صنفی تبدیل شوند و در پایان دولت قبلی، توافقی با وزارتخانه‌ها صورت گرفت که بر مبنای آن تعدادی از انجمن‌ها از جمله انجمن ما به صورت انجمن صنفی ثبت شدند اما دولت جدید اعلام کرد که این انجمن‌ها را به رسمیت نمی شناسند و دیگر به انجمن‌های صنفی جدید مجوز فعالیت نمی‌دهد، در حالی که انجمن ما قبلا ثبت شده و امیدواریم این مسئله حل شود. در هر صورت ما فعالیت خود را ادامه می‌دهیم و بر اساس قانون می‌توانیم مجمع عمومی سالانه خود را برگزار کنیم اما پرسش این است که آیا اختلاف بین دو دولت سبب ایجاد این وضعیت شده؟ در هر حال هنرمندان هستند که لطمه می‌خورند. بخصوص که امیدوار بودیم با تشکیل این انجمن، همه فعالیت‌های صنفی در سراسر کشور به یک ساماندهی درست دست پیدا کند.
قلعه از نوعی رفتار غیر قانونی در بیمه هنرمندان ابراز تأسف کرد و یادآور شد: به دلیل بدهی صندوق اعتباری هنر به سازمان تامین اجتماعی، نیمی از سرانه بیمه درمان هنرمندان حذف شده و صرف پرداخت بدهی به تامین اجتماعی می‌شود اما نکته غم‌انگیزتر اینکه حقوق بازنشستگی هنرمندان کمتر از کف دستمزدی است که وزارت کار مشخص کرده و اینها نکاتی است که باید پیگیری شود.
در ادامه این نشست روشنک کریمی، دیگر عضو هیأت مدیره با بیان اینکه امسال صد و دومین سال تأسیس تئاتر کودک و نوجوان را سپری می‌کنیم، ابراز تأسف کرد که با وجود این سابقه، متولیان مشخصی در این حوزه نداریم و ارگان‌های متعدد هر کدام گوشه‌ای از کار را می‌گیرند اما نبود یک متولی مشخص ، آسیب‌های جدی به دنبال داشته است؛ از جمله نگاه مقطعی و ابزاری به تئاتر کودک. به طوری که در همه این نهادها موازی‌کاری و جشنواره‌های متعدد را شاهد هستیم و تولیدات هم مورد حمایت مناسبی قرار نمی گیرند.
این بازیگر درباره پتانسیل تئاتر کودک و نوجوان در تهران توضیح داد: متاسفانه در حال حاضر چند زیرساخت اصلی تئاتر کودک یعنی تالار هنر و دو سالن تخصصی کانون پرورش فکری وضعیت مناسبی ندارند.
او یکی دیگر از مشکلات تئاتر کودک را حضور مدیران غیر متخصص و بی‌تجربه دانست که سبب شده با وجود جلسات و گفتگوهای متعدد همچنان سلیقه‌های شخصی آنان دخیل باشد و همین موضوع موجب شده اصلی‌ترین سالن کودک، یعنی تالار هنر مخاطب خود را از دست بدهد و هنرمندان حرفه‌ای هم خانه‌نشین شوند.
کریمی از رعایت نشدن عدالت در ارائه نوبت اجرا و تخصص کمک‌هزینه به گروه‌های نمایشی به عنوان یک آسیب جدی دیگر یاد کرد و افزود: در تئاتر کودک پیش‌تولید تعریف نشده و همین موضوع سبب شده هنرمندان فشار مضاعفی را متحمل شوند و با توجه به شرایط اقتصادی و اینکه در تعیین قیمت بلیت تعیین‌کننده نیستند، به سختی می‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند. ضمن اینکه می‌کوشند در جهت حمایت از مخاطب، قیمت بلیت را افزایش ندهند.
وی با انتقاد از ماندگار شدن جشنواره تئاتر کودک و نوجوان در همدان اضافه کرد: با وجود نواقص و نقدهایی که وجود دارد، همچنان بر این موضوع پافشاری می‌شود و نکته مهم دیگر این است که چرا مهم‌ترین جشنواره تئاتر کودک و نوجوان بعد از این همه سال هنوز اساسنامه ندارد؟! و سلیقه شخصی دبیر در تعیین بخش‌های جشنواره و نحوه انتخاب آثار آن دخیل است.
کریمی با ابراز تاسف از کوتاهی آموزش و پرورش در حوزه تئاتر کودک و نوجوان خاطرنشان کرد: تئاتر یکی از مهم‌ترین ابزارهای آموزش در دنیا است اما آموزش آموزش و پرورش ما بیشترین فاصله را با این موضوع دارد.
همچنین مریم تهرانی، دیگر عضو هیات مدیره با اشاره به محدودیت سالن‌های تخصصی تئاتر کودک و نوجوان افزود: در تمام این سال‌ها تلاش ما این بود که به تولید حرفه‌ای دست یابیم اما مدیران به هیچ یک از وعده‌هایشان بخصوص در حوزه نوجوان عمل نکردند.
در ادامه سخنان او، قلعه با انتقاد از اینکه هیچ سالن تخصصی برای تئاتر نوجوانان نداریم، تاکید کرد: نوجوان حاضر نیستند در سالنی که ویژه کودکان تعریف شده، تئاتر ببینند. وقتی این گروه سنی را رها کرده‌ایم، چه توقعی برای آینده کشورمان داریم. خوشبختانه در این سال‌ها برای تئاتر خردسال فکر شده و تا حدودی خلاء در این زمینه پر شده است.
حامد زحمتکش، دیگر عضو هیئت مدیره هم از نبود رشته تئاتر کودک و نوجوان در دانشگاه به عنوان مشکلی مهم یاد کرد و افزود: این رشته یک فوق‌تخصص است که نیاز به آموزش دارد.
او با اشاره به پیگیری‌هایی که سال‌ها پیش در این زمینه انجام شده بود، یادآوری کرد: در همین زمینه نشستی تخصصی در دانشکده هنرهای زیبا برگزار و واحدهای درسی هم مشخص شد اما بعد از گذشت یک دهه برای راه اندازی این رشته هنوز هیچ اتفاقی نیفتاده است و آخرین خبر اینکه وزارت علوم اعلام کرده است که ایجاد یک رشته جدید دانشگاهی تبعات و هزینه دارد .
او در ادامه انتقاداتی را متوجه عملکرد شورای نظارت و ارزشیابی دانست و گفت: این شورا هیچ عضو تخصصی در حوزه تئاتر کودک ندارد. از طرف دیگر بحث نظارت در استان‌های مختلف متفاوت است به طوری که برای اجرای یک نمایش در استان های متفاوت، باید مراحل بازبینی و دریافت مجوز را از ابتدا طی کنیم.
در بخش پایانی این نشست، روشنک کریمی در پاسخ به پرسشی درباره بی‌نتیجه ماندن پیگیری‌های انجمن با بخش دولتی و لزوم همکاری با بخش خصوصی توضیح داد: تا به حال فقط در حیطه اجرای نمایش با سالنی خصوصی همکاری داشتیم اما متاسفانه فقط زمان‌های مرده را به کار کودک اختصاص می‌دادند و از سوی دیگر نوعی نگاه برده‌داری از سوی مدیر مجموعه حاکم بود و تصور می‌کرد گروه‌های کودک باید مطیع نظرش باشند. به همین دلیل ترجیح دادیم عزت نفس‌مان را حفظ و از این همکاری صرف نظر کنیم.
قلعه هم در این زمینه گفت: مشغول رایزنی با یک سالن خصوصی هستیم تا سانسی را برای تئاتر کودک و نوجوان آن در نظر بگیرد. متاسفانه به دلیل مشکلات اقتصادی کشور، بخش خصوصی هم جرأت سرمایه‌گذاری در این حوزه را ندارد.
علی فروتن نیز در این زمینه خاطرنشان کرد: در بخش خصوصی بارها اتفاق افتاده جلساتی برگزار کرده‌ایم اما حاصل آن جلسه فقط عکس یادگاری با مدیران بوده و هیچ سودی برای کار کودک و نوجوان در بر نداشته است همچنان که بعضی شرکت‌های خصوصی هزینه‌های بسیار بالایی بابت تبلیغات تلویزیونی می‌پردازند اما یک صدم آن بودجه را برای فعالیت های هنری در نظر نمی‌گیرند. با این همه از بخش خصوصی می‌خواهیم به این قضیه ورود کند چون این کمک یک اتفاق دو طرفه است.