طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی با هدف تولید روزانه ۵۶ میلیون مترمکعب گاز اجرایی شده که اکنون در آستانه افتتاح و برداشت گاز در نقطه صفر مرزی قرار دارد.
میدان گازی پارس جنوبی یکی از بزرگترین منابع گازی مستقل جهان است که بر روی خط مرزی مشترک ایران و قطر در خلیج فارس به فاصله ۱۰۰ کیلومتری ساحل جنوبی قرار گرفته است.
میدان مشترک گازی پارس جنوبی حدود هشت درصد از کل ذخایر گاز جهان و ۴۷ درصد ذخایر گاز شناخته شده کشور را دارد و مساحت این میدان ۹ هزار و ۷۰۰ کیلومتر مربع بوده که بخش متعلق به ایران ۳ هزار و ۷۰۰ کیلومتر مربع وسعت دارد.
به منظور برداشت گاز و تأمین نیازهای کشور به انرژی در این منطقه، طرح‌های توسعه‌ای از سه دهه پیش آغاز شده و اکنون روند توسعه فازهای این منطقه در مراحل پایانی قرار دارد.
توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی به‌عنوان آخرین فاز دریایی این میدان مشترک، به حدود ۲۰ سال قبل باز می‌گردد که قرار بود شرکت‌های خارجی این طرح توسعه را اجرا کنند و در این راستا چند قرارداد بین شرکت‌های ایرانی و خارجی دست به دست شد.
توتال فرانسه و پتروناس مالزی توسعه در سال ۸۳ و سپس چینی‌ها مأموریت اجرای این طرح را بر عهده گرفتند ولی بعدها از ایران خارج شدند و در سال ۹۲ شرکت پتروپارس عهده‌دار آن شد ولی در دولت یازدهم باز هم دولت نگاهی به شرکت‌های خارجی داشت و توتال با همکاری شرکت سی‌ان‌پی‌سی‌آی چین دوباره به میز مذاکره برگشت.
با خروج آمریکا از برجام، بار دیگر شرکت‌های خارجی مذکور از این قرارداد خارج شدند. دولت سیزدهم با نگاه به توان شرکت‌های داخلی تلاش کرد تا فاز ۱۱ در دستور کار قرار گیرد و شرکت پتروپارس مأموریت یافت.
تولید روزانه ۵۶ میلیون مترمکعب گاز، ۵۰ هزار بشکه میعانات گازی و ۷۵۰ تن گوگرد در روز از مهمترین اهداف تکمیل فاز ۱۱ پارس جنوبی است که می‌تواند زمینه‌ساز اشتغال ۱۰ هزار نفر و درآمد ۲۰ میلیارد دلاری برای کشور باشدفاز ۱۱ پارس جنوبی برای تولید ۵۶ میلیون مترمکعب گاز در روز به دو سکو نیاز داشت ولی ساخت سکو حدود پنج سال زمان می‌برد. با ابتکار شرکت ملی نفت ایران جابه‌جایی یکی از سکوهای فاز ۱۲ که تولید آن دیگر اقتصادی نبود و نصب آن در موقعیت فاز ۱۱ برای برداشت با سرعت بیشتری در دستور کار قرار گرفت.
آذرماه سال گذشته سکوی «۱۲ سی» از موقعیت خود جدا شد تا با تکمیل حفاری چهار حلقه چاه، این سکو در موقعیت فاز ۱۱ نصب شود و آماده تولید گاز و جبران بخشی از ناترازی در زمستان باشد.
تولید روزانه این فاز در مرحله اول ۱۵ میلیون مترمکعب است و در مراحل بعد با ساخت و نصب سکوی بعدی و حفاری چاه‌ها، میزان برداشت افزایش می‌یابد.
تولید روزانه ۵۶ میلیون مترمکعب گاز، ۵۰ هزار بشکه میعانات گازی و ۷۵۰ تن گوگرد در روز از مهمترین اهداف تکمیل فاز ۱۱ پارس جنوبی است که می‌تواند زمینه‌ساز اشتغال ۱۰ هزار نفر و درآمد ۲۰ میلیارد دلاری برای کشور باشد.
سکوی فاز ۱۱ پارس جنوبی با یک عملیات منحصربه‌فرد و غرورآفرین به همت متخصصان شرکت ملی نفت ایران در موقعیت خود در خلیج فارس نصب شد و بدین ترتیب شمارش معکوس برای تولید از این فاز مهم و راهبردی آغاز شده است.
عملیات نصب سکوی فاز ۱۱ که توسط شناور اوشنیک به مرزی‌ترین فاز پارس جنوبی رسیده بود با همت و برنامه‌ریزی متخصصان ایرانی در شرکت ملی نفت ایران و نفت و گاز پارس و با همکاری شرکت‌های پتروپارس و تأسیسات دریایی با موفقیت به پایان رسید.
جابه‌جایی سکوی ۳۲۰۰ تنی فاز ۱۱ به عنوان سنگین‌ترین سکوی پارس جنوبی طی یک عملیات منحصر به فرد با ابتکار متخصصان ایرانی، منجر به آغاز تولید از این فاز مهم و استراتژیک پس از ۲۰ سال خواهد شد.
ساخت فاز ۱۱ پس از ۲۰ سال
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با اشاره به جابه‌جایی و نصب سنگین‌ترین سکوی پارس جنوبی در فاز ۱۱ اظهار داشت: از سال ۱۳۷۹ تاکنون که بیش از ۲۰ سال گذشته است، شرکت‌های بزرگ خارجی مانند شل، توتال، پتروناس و سی‌ان‌پی‌سی برای ساخت ای نفاز حضور داشتند.
محسن خجسته‌مهر ادامه داد: در آخرین مورد شرکت فرانسوی توتال در سال ۹۶ قرارداد طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی را امضا کرد، اما به‌دلیل تحریم و بدعهدی این طرح را رها کرد.
معاون وزیر نفت با اشاره به اینکه سی‌ان‌پی‌سی‌آی (شاخه بین‌المللی شرکت ملی نفت چین) نیز با همین دلیل از طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی خارج شد، گفت: هم‌زمان با شروع دولت سیزدهم و تأکید رئیس‌جمهوری و وزیر نفت، از مهرماه سال ۱۴۰۰ شرکت ملی نفت تدبیر جدی اندیشید و عملیات اجرایی توسعه فاز ۱۱ را آغاز کرد.
خجسته‌مهر افزود: موضوع مهم آن بود که برای تولید گاز از فاز ۱۱، باید سکو در اختیار می‌داشتیم و ساخت سکو سه سال زمان می‌برد. از همین رو استفاده از سکوی C۱۲ را که سنگین‌ترین و بزرگترین سازه در پارس جنوبی بود و تولید از آن کاهش داشت در دستور کار قرار دادیم.
تکیه بر توان داخل
وی چالش بعدی را جابه‌جایی این سکو دانست و ادامه داد: این کار نخستین تجربه جمهوری اسلامی ایران برای جابه‌جایی از دریا به دریا بود و حضور مشاوران خارجی را می‌طلبید.
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با بیان اینکه در این میان اما به‌دلیل شرایط تحریم، امکان حضور مشاوران خارجی فراهم نبود، گفت: رهبر معظم انقلاب نیز تأکید داشتند توسعه را شرطی نکنید و به خودتان متکی باشید، از همین رو از توان شرکت‌های ایرانی برای این منظور استفاده شد.
خجسته‌مهر با بیان اینکه در جابه‌جایی سکو چالش بعدی تکه‌تکه شدن سکو بود، افزود: اما این کار از نظر اجرایی ریسک بالایی داشت و امکان‌پذیر نبود، بنابراین سکو را به‌صورت یکپارچه جابه‌جا کردیم.
وی با اشاره به جداسازی سکو از موقعیت فاز ۱۲ و انتقال آن به فاز ۱۱ و نصب در موقعیت تازه در بامداد چهارشنبه، ادامه داد: این کار با تلاش شرکت ملی نفت ایران، شرکت نفت و گاز پارس، شرکت پتروپارس و شرکت مهندسی و ساخت تأسیسات دریایی به نتیجه رسید.
جبران ناترازی گاز زمستان
معاون وزیر نفت با اشاره به اینکه قرار بود توتال طرح توسعه فاز ۱۱ را ظرف مدت زمانی ۵ تا ۶ سال و به‌صورت یکپارچه اجرا کند، گفت: اما با ابتکاری که در شرکت ملی نفت ایران انجام شد، در حداقل زمان و هزینه تولید گاز از این فاز آغاز می‌شود و این در شرایطی است که افزایش تولید گاز با توجه به ناترازی در زمستان اهمیتی ویژه دارد.
وی با بیان اینکه شمارش معکوس برای تولید از فاز ۱۱ پارس جنوبی آغاز شده است، تأکید کرد: ارزش کل سرمایه‌گذاری در مجموع و با بهره‌برداری کامل از این فاز، ۴.۸ میلیارد دلار خواهد بود و درآمد سالانه ۵ میلیارد دلاری را به‌دنبال خواهد داشت.
به گفته خجسته‌مهر، توسعه فاز ۱۱، پس از بیش از ۲۰ سال اتفاق افتاده که نشان‌دهنده کارآمدی دولت سیزدهم و درایت وزیر نفت است، در حالی که اگر در سال‌های گذشته این فاز توسعه می‌یافت امروز درآمدهای بیشتری داشتیم.
افتتاح فاز ۱۱ با حضور رئیس جمهور
وزیر نفت نیز با اشاره به جابه‌جایی و نصب سکوی طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی اظهار کرد: این کار با خلاقیت چهار شرکت ملی نفت ایران، نفت و گاز پارس، پتروپارس و مهندسی و ساخت تأسیسات دریایی انجام شد.
جواد اوجی با بیان اینکه در آغاز دولت تأکید شد طرح توسعه فاز ۱۱ به بهره‌برداری برسد، تصریح کرد: با توانی که به خرج دادید، بهره‌برداری از این فاز در شرایط ناترازی گاز در زمستان کمک خواهد کرد.
درآمد سالانه فاز ۱۱ نزدیک چهار تا پنج میلیارد دلار است و تولیدش به کاهش ناترازی گاز کمک می‌کنداوجی با اشاره به اینکه این بهره‌برداری اثر مثبت بر درآمدهای ارزی در سال «مهار تورم و رشد تولید» خواهد داشت، افزود: درآمد سالانه فاز ۱۱ نزدیک چهار تا پنج میلیارد دلار است و تولیدش به کاهش ناترازی گاز کمک می‌کند. نکته مهم آن است که این پروژه در شرایط تحریم انجام شد و نشان داد می‌توانیم و عیدی خوبی هم به مردم بود.
وی ادامه داد: فاز ۱۱ تنها بخش میدان مشترک پارس جنوبی بود که توسعه پیدا نکرده بود و هر روز که دیرتر برداشت می‌کردیم، طرف مقابل برداشت گاز داشت.
وزیر نفت تصریح کرد: طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی به‌زودی با حضور رئیس‌جمهوری با تولید اولیه روزانه ۱۲ تا ۱۵ میلیون مترمکعب به بهره‌برداری می‌رسد.
امید می‌روند روند توسعه طرح‌های پارس جنوبی با همت و تلاش متخصصان داخلی و فعالان صنایع در سریع‌ترین زمان تکمیل شود تا زمینه تأمین گاز و ایجاد درآمد برای کشور فراهم شود.