«نخریدن» راهکار غالب کشور‌ها در صورت گرانی غیرمنطقی یک کالاست، حالا ظاهراً این منطق در مورد خودرو‌های داخلی جواب داده است و مردم فعلاً از خرید خودرو صرف نظر کرده‌اند چرا که بازار خودرو پس از سپری‌کردن روز‌های پرالتهاب، شرایط آرامی را طی می‌کند. پس از آرامش بازار ارز در فروردین‌ماه و کاهش التهابات تمامی بازارها، بازار خودرو هم گویی به سمت آرامش حرکت کرده است. خبر‌های مثبت از معادلات سیاست خارجی از یک سو و خبر واردات خودرو‌های کارکرده و نوی خارجی از سوی دیگر بازار خودرو را به سمت سکون سوق داده است. حدود سه ماه است بازار از وضعیت بحرانی و قرمز خارج شده و گویی آرامشی بر آن حاکم است. در بسیاری از خبر‌ها شنیده می‌شود ثبت‌نام‌کنندگان خودرو در سامانه یکپارچه از ادامه روند انصراف داده‌اند و خودرو از یک کالای سرمایه‌گذاری فاصله گرفته است، اما آنچه در کف بازار می‌گذرد، کمی متفاوت‌تر از این اخبار است.
کمی جست‌وجو در سایت‌های مرتبط با خرید‌و‌فروش کالا‌ها نشان می‌دهد تمایل به خرید نسبت به فروش بالاتر است. درصد آگهی‌ها از زمان افول قیمت‌ها بسیار کاهش پیدا کرده است و گویی مردم تمایلی به فروش ندارند.
هادی توحیدی‌صفا ۴۰ ساله است و از سال۸۹ در بازار خودرو خرید‌و‌فروش می‌کند. او که دفتر کار خاصی ندارد و از حضور در مراکز خرید‌و‌فروش خودرو دوری می‌کند، معتقد است: «بازار خودرو در یک رکود عمیق به سر می‌برد. در چند سال اخیر که بازارها قیمت‌های نجومی را تجربه کردند، مردم به خودرو به چشم یک کالای سرمایه‌گذاری نگاه می‌کردند، اما از آنجا که در امر سرمایه‌گذاری با ترس‌های جدی رو‌به‌رو هستند، همزمان با ریزش قیمت‌ها میزان تقاضا هم بسیار پایین آمده است.» به گفته وی، نمی‌توان نام خودروی ارزان را روی خودرو‌های داخلی گذاشت. خودرو‌های داخلی و حتی خارجی بسیار بالاتر از ظرفیت خود گران شده بودند. از یک سو این ترس وجود داشت که تا مدت‌ها دیگر خودروی خارجی به کشور وارد نشود، در نتیجه خودروی خارجی هم از افزایش نرخ دلار تأثیر می‌پذیرفت هم از افزایش میزان تقاضا و کمبود کالا در کشور. همچنین در مورد خودروی داخلی هم به قدری تقاضا بالا بود که التهاب به وجود آمده بود و مردم برای حفظ سرمایه‌های خود اقدام به خرید خودرو می‌کردند.»
به گفته این فعال بازار خودرو، در حال حاضر کسانی اقدام به خرید‌و‌فروش می‌کنند که تمایل به تعویض خودرو دارند. برای مثال یک نفر پراید خود را می‌فروشد و تیبا جایگزین می‌کند. اینکه گفته می‌شود بازار خودرو در آرامش به سر می‌برد، اشتباه است. بازار خودرو به رکود فرو رفته است و اگر قیمت‌ها دوباره خیزش داشته باشند، شرایط سختی به وجود خواهد آمد. در سه ماهه اخیر شاهد ریزش قیمت خودرو بوده‌ایم که اگر اشتباه نکنم، خودروی پژو۲۰۷ از مابقی محصولات بیشتر ریزش قیمت را تجربه کرد. کاهش قیمت پژو۲۰۷ در بازار حدود ۳۳درصد بود. در میان خودرو‌های مونتاژی هم تیگو۸ حدود ۳۵درصد ریزش قیمت داشت. همین موضوع منجر به ترس ثبت‌نام‌کنندگان در سامانه شد و بسیاری از افراد از خرید خودرو منصرف شدند. واقعیت این است که قیمت خودرو در سه ماهه زمستان سال گذشته به صورت کاذب بود و هر روز حباب قیمتی بیشتر می‌شد، با وجود این نمی‌توان از مدیریت و آرامش در بازار خودرو صحبت کرد، چون بسیاری از افرادی که در این حوزه سرمایه‌گذاری کرده‌اند، همچنان منتظر افزایش قیمت خودرو هستند.
ستاره بخت خودرو‌های مونتاژی خاموش شده است
وقتی در تیرماه مجلس شورای اسلامی واردات خودرو‌های کارکرده به کشور را آزاد کرد، بسیاری از کارشناسان صحبت از ریزش بسیار زیاد قیمت خودرو در کشور می‌کردند. با آغاز فاز اجرایی واردات خودرو‌های خارجی، قیمت خودرو‌های داخلی در بازار آزاد روی یک نمودار نزولی قرار گرفت. از اواسط فروردین‌ماه تا اوایل تیر، قیمت خودرو‌ها در بازار کاهش پیدا کرد و معاملات خودرویی راکد شد، به نحوی که برخی فروشندگان حتی قیمت محصولات را به نزدیکی قیمت کارخانه رساندند تا بلکه معامله‌ای انجام شود، البته علاوه بر شروع واردات، برگزاری طرح‌های جامع فروش خودرو در سامانه یکپارچه هم در این رکود بی‌تأثیر نبوده است، اما با نزدیک شدن به شهریورماه و خلف وعده دولت مبنی بر عدم‌واردات خودرو‌های کارکرده، بازار کم‌کم به سمت افزایش قیمت‌ها حرکت می‌کند.
مجید یوسفی‌موفق، یک نمایشگاهدار در منطقه گوهردشت کرج است. او که از سال۸۴ فعالیت خود را در بازار خودرو آغاز کرده و با کش و‌قوس‌های بازار بسیار آشناست، می‌گوید: «از سال۹۲ دیگر تصمیمی به خرید‌و‌فروش خودرو‌های داخلی نداشتم. به قدری تقاضا برای خودرو‌های خارجی بالا بود که دیگر علاقه‌ای به خرید‌و‌فروش خودرو‌های داخلی نمی‌ماند، اما از سال۹۷ با خیزش قیمت‌ها باز هم سرمایه‌گذاران به حوزه خودرو‌های داخلی هجوم آوردند. کسانی که سرمایه‌های خرد داشتند، ترجیح می‌دادند حتی به صورت مشارکتی خودرو خریداری کنند تا سرمایه‌شان از بین نرود.»
به گفته وی، بسیاری از سرمایه‌گذاران در انتظار واردات خودرو به کشور هستند، چون خودروی به‌روز و باکیفیت برای بسیاری از مشتریان جذابیت دارد. واقعیت این است که ثبت‌نام‌کنندگان و خریداران خودرو‌های مونتاژی در چهار ماه اخیر بسیار متضرر شده‌اند. خودرو‌های مونتاژی سال گذشته حتی بیشتر از ۱۰۰درصد سود داشتند، اما در سال جاری وضعیت کاملاً برعکس است. برای مثال کسانی که فروردین ماه فیدلیتی خریداری کرده‌اند تا همین روز‌ها حدود ۳۰درصد متضرر شده‌اند، با این حال صاحبان این خودرو‌ها تمایلی به فروش ندارند. شاید دلیل آن هم وضعیت غیرقابل پیش‌بینی بازارها باشد.»
این فعال بازار خودرو تأکید می‌کند: «بسیاری از مشتریان ما در انتظار واردات خودرو‌های خارجی هستند، حتی اگر بر اساس اعلام دولت برای واردات خودرو ۱۷۰درصد گمرکی و مالیات لحاظ شود و قیمت خودرو بسیار بالاتر از استاندارد‌های جهانی در کشورمان باشد، باز هم خریداران ترجیح می‌دهند خودروی خارجی را جایگزین خودرو‌های مونتاژی یا داخلی کنند. در حال حاضر خودرو‌های مونتاژی بازار بسیار بدی دارند. تمایل خریداران برای خرید این محصولات بسیار پایین آمده است. اگر شما ببینید، بسیاری از این خودرو‌ها را زودتر از موعد تحویل می‌دهند و دلیل این موضوع نزدیک شدن قیمت بازار و قیمت کارخانه است. از آنجا که این خودرو‌ها از حالت سرمایه‌گذاری بیرون آمده‌اند، دیگر تمایلی برای خرید آن‌ها وجود ندارد. به قدری تقاضا برای خودرو‌های مونتاژی پایین آمده است که حتی نمایشگاهداران هم اقدام به معامله آن نمی‌کنند. در حال حاضر خرید‌و‌فروش‌ها بیشتر در حوزه خودرو‌های متوسط داخلی است. بیشتر این خرید‌و‌فروش‌ها هم برای تأمین نیاز خانوار انجام می‌شود. تب سرمایه‌گذاری در بازار خودرو کاملاً فروکش کرده است، البته دارندگان خودرو‌های خارجی تمایلی برای فروش ندارند و اکثر آن‌ها تمایل دارند تا زمان ورود خودرو‌های خارجی جدید به بازار در انتظار رفتار بازار بمانند.»
خرید حواله خودرو همچنان رونق دارد
زمانی که قیمت‌ها در یک بازار افزایش پیدا می‌کند، هجوم متقاضیان به این بازار یک امر عادی تلقی می‌شود. وقتی قیمت خودرو در کشورمان افزایش یافت، تقاضا برای خرید خودرو به اندازه‌ای بالا رفت که بسیاری از دلالان شروع به خرید حواله‌های برندگان طرح‌های فروش ویژه خودرو کردند. محمدجواد قربانی‌نیا حدود ۲۰ سال است در بازار خودرو فعالیت می‌کند. او که در حال حاضر در شهریار و شهرک وائین مشغول خرید‌و‌فروش خودرو است و بیشتر روی خودرو‌های داخلی و کم‌قیمت تمرکز دارد، می‌گوید: «واقعیت این است که بازار خودرو در چهار ماه اخیر در آرامش به سر می‌برد. انگار خودرو از حالت سرمایه‌گذاری خارج شده است، اما واقعیت این است که تا زمانی که قیمت‌گذاری دستوری برای خودروسازان ادامه داشته باشد و ما در بازار خودرو شاهد اختلاف ۲۰ تا ۳۰درصدی باشیم، همچنان جذابیتی برای سرمایه‌گذاری وجود دارد. این موضوع باعث می‌شود اختلاف بین بازار آزاد و قیمت کارخانه حفظ شود و دلالان همچنان علاقه‌مند به خرید حواله بمانند.»
به گفته وی، در این مدت که بازار خودرو در آرامش به سر می‌برد، بسیاری از دلالان اقدام به خرید حواله‌های برندگان طرح‌های پیش‌فروش کرده‌اند. از آنجا که مهلت زمانی کوتاه برای برندگان جهت تکمیل وجه در نظر گرفته شد، بسیاری از برندگان نتوانستند تکمیل وجه کنند، در نتیجه حواله به دست دلالان رسید. برای مثال حواله ساینا دوگانه‌سوز در دو ماه اخیر برای بسیاری از دلالان جذابیت داشت و با پرداخت ۱۰ تا ۱۵میلیون به دارندگان حواله این خودرو را از آن‌ها خریداری می‌کردند.» این فعال حوزه خودرو معتقد است: «تا زمانی که واردات آزاد نشود، بازار شکل رقابتی نگیرد و پیش‌فروش و طرح‌های ویژه همچنان در بازار خودرو وجود داشته باشد، نمی‌توان امیدی به کاهش قیمت‌ها و آرامش بازار داشت. وقتی دلالان با این سرعت و اشتیاق حواله‌های خودرو‌های داخلی را می‌خرند، یعنی در انتظار خیزش بسیار زیاد قیمت‌ها هستند. اگر قیمت‌ها شروع به افزایش کند، وضعیت نسبت به قبل بحرانی‌تر خواهد شد، چون دلالان جهت سود بیشتر تلاش بیشتری برای افزایش قیمت‌ها خواهند کرد. بازار خودرو در اثر خبردرمانی آرام است و از واقعیت‌های اقتصادی تأثیر نگرفته است. اگر فکری به حال این وضعیت دلالی در بازار خودرو نشود، بحران جدی‌تری در راه است.»
خریدار و فروشنده ناراضی هستند
بررسی‌ها نشان می‌دهد بازار خودرو در چهار ماه اخیر روند نزولی داشته است و برخی از خودرو‌های داخلی تا حدود ۴۰درصد هم ریزش قیمت را تجربه کرده‌اند. همین موضوع بارقه‌های امید را در دل مردم ایجاد می‌کرد که می‌توانند نیاز خود را از بازار داخلی تأمین کنند. حال آنکه بررسی وضعیت بازار خودرو نشان می‌دهد قیمت‌ها در سال گذشته به حدی بالا رفت که خریداران و فروشندگان هر دو از این وضعیت ناراضی هستند. بررسی آگهی‌های موجود در سایت‌های خرید‌و‌فروش نشان می‌دهد بیشتر فروشندگان صاحبان خودرو‌های کارکرده هستند و خبری از فروش خودرو‌های نو و مورد قبول هم نیست.
منصور احمدی ۵۸ساله و ساکن منطقه افسریه تهران است. او که مدت فعالیت خود در بازار خودرو را بیش از ۳۰سال عنوان می‌کند، می‌گوید: «من از دوره پیکان جوانان گوجه‌ای در بازار خودرو مشغول فعالیت بوده‌ام. سال‌ها در نمایشگاه‌های مختلف شاگردی کرده‌ام و حالا امروز نمایشگاهدار هستم. در وهله اول باید بگویم که سود خودرو‌های داخلی برای فروشندگان و خریداران بسیار پایین آمده است. وقتی در بورس کالا خودرو ثبت‌نام می‌کردند، عده‌ای با اجاره کارت ملی‌های اعضای خانواده و فامیل اقدام به خرید کردند و سود‌های کلانی را به جیب زدند. این روز‌ها دیگر بازار در این وضعیت نیست. برای مثال سال گذشته پژو۲۰۷ در بورس کالا ۳۰۰میلیون و در بازار حدود یک‌میلیارد بود، اما در چند ماه اخیر تمایلی به خرید‌و‌فروش دیده نمی‌شود. التهاب خاصی هم در بازار وجود ندارد.»
به گفته وی، دارندگان خودرو‌های خارجی که طبیعتاً تمایلی به فروش ندارند، اما تقاضا برای خودروی داخلی وجود دارد. بسیاری از مراجعان به نمایشگاه با شنیدن قیمت خودرو‌های داخلی متعجب می‌شوند. مردم تصور می‌کنند خودرو ارزان شده، یعنی اینکه یک کارگر به راحتی می‌تواند خودرو خریداری کند، در حالی که قیمت خودرو به قدری در دو سال اخیر بالا رفته است که دیگر توانی برای خرید وجود ندارد.» به گفته وی، فروشندگان از ترس از دست رفتن سرمایه‌ها تمایل به فروش ندارند و وضعیت را نامساعد می‌دانند. خریداران هم به دلیل متناسب نبودن میزان درآمد و قیمت خودرو از وضعیت ناراضی هستند. بازار در یک بی‌تناسبی به سر می‌برد و واقعیت این است که بازهم بازنده این جریان مردم عادی هستند. بسیاری از افراد چندین خودرو برای سرمایه‌گذاری خریداری کرده‌اند و هیچ تمایلی هم برای فروش ندارند. بیشتر محصولاتی که برای فروش عرضه می‌شود، خودرو‌های کارکرده و بسیار قدیمی هستند. برای مثال خودرو‌های اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه۹۰ این روز‌ها بیشترین عرضه را در بازار دارند، حال آنکه این خودرو‌ها به دلیل فرسودگی دیگر قابلیت لازم را ندارند.
وی تأکید دارد: «قیمت خودرو اصلاً واقعی نیست. برای مثال روز گذشته آقایی به نمایشگاه مراجعه کرد و پژو۲۰۶ مدل۸۸ که حدود ۱۷۰هزار کیلومتر کارکرده بود را برای فروش آورد و تمایل دارد این خودرو را حدود۳۰۰میلیون تومان بفروشد، در حالی که این خودرو بسیار کهنه و فرسوده شده است. وقتی صحبت از تخفیف می‌شود یا از قیمت بالا صحبت به میان می‌آید، فروشنده می‌گوید باید بتوانم خودروی جدید جایگزین کنم و خریدار هم آن را به صرفه نمی‌داند. بازار در وضعیتی است که نه فروشنده توان گذشتن از موقعیت خود را دارد و نه خریدار توان افزایش بودجه. همین موضوع رکودی عمیق به وجود آورده و ترس واقعی این است که هر چه فنر رکود بیشتر فشرده شود، پرتاب قیمت‌ها بیشتر خواهد شد. در آن صورت باز هم بازنده مردم عادی هستند که رؤیای داشتن یک کوئیک یا تیبا را در سر می‌پرورانند.»
جمع‌بندی
بررسی وضعیت بازار خودرو نشان می‌دهد فعلاً خبری از افزایش سینوسی قیمت خودرو نیست و بعضاً قیمت‌ها نزولی شده است و قیمت خودرو در لاین رکود ویراژ می‌دهد. آنچه مهم است اینکه باید این بازار مدیریت شود. طبق گفته فعالان بازار خودرو، اگر این سری قیمت خودرو رشد کند، وضعیت مطلوبی نخواهد داشت.
منبع: روزنامه جوان