محققان کشور در یک مطالعه جدید و مهم، به بررسی هوش کسب‌وکار در صنعت گردشگری از دیدگاه آینده‌پژوهانه پرداخته‌اند.
صنعت گردشگری در سال‌های گذشته به یکی از مهم‌ترین صنایع جهان تبدیل شده است. با این وجود، ورود گردشگران بین‌المللی در سطح جهان در سال ۲۰۲۰ نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن، ۷۲ درصد کاهش داشته است که این کاهش به دلیل مشکل ویروس کرونا و محدودیت‌های ایجاد شده در سفر همچنان وجود دارد و منجر به زیان ۹۳۵ میلیارد دلاری درآمد حاصل از صنعت گردشگری بین‌المللی شده است. در این میان، منطقه خاورمیانه کاهش ۷۳ درصدی را ثبت کرده است، در حالی که آفریقا با کاهش ۶۹ درصدی و اروپا و آمریکا نیز با کاهش ۶۸ درصدی مواجه بوده‌اند.
بنا بر اطلاعات ارائه شده توسط متخصصان و بر مبنای گزارش سازمان جهانی گردشگری، در سال ۲۰۱۹ تعداد گردشگران ورودی به ایران حدود ۹ میلیون ثبت شده است که نسبت به سال ۲۰۱۸ افزایش حدودا ۲۴ درصدی داشته است. مطابق با سند چشم‌انداز بیست ساله کشور، لازم است سهم ایران از شمار گردشگران جهانی تا ۱.۵ درصد در سال ۱۴۰۴ افزایش یابد، یعنی حدود ۲۰ میلیون نفر گردشگر از بازار جهانی را سالانه به خود جذب کند که این امر مستلزم سرمایه‌گذاری بیش از ۳ هزار میلیارد تومان در این صنعت است. توسعه مداوم صنعت گردشگری شاید تنها با رشد سیستم‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات میسر باشد. در واقع فناوری اطلاعات و ارتباطات نقش مهمی در بهبود رقابت‌پذیری سازمان‌ها و مقاصد گردشگری دارد. این فناوری در حال دگرگونی به یک سیستم یکپارچه از تجهیزات و نرم‌افزارهای شبکه‌ای است.
در این رابطه، پژوهشگرانی از دانشگاه قم و دانشگاه آزاد اسلامی واحدهای همدان و گنبد کاووس مطالعه‌ای آینده پژوهانه را انجام داده اند که در آن، هوش کسب‌وکار در صنعت گردشگری مورد بررسی قرار گرفته است.
در این تحقیق، از روش‌های کیفی و کمی برای تحلیل داده‌ها استفاده شده و خبرگان گردشگری، آینده‌پژوهی و هوش کسب‌وکار، مورد پرسش قرار گرفته‌اند.
بر اساس نتایج بررسی‌های انجام شده، چهار سناریو با اسامی عصر شکوفایی، عصر ناهمسانی، خانه عنکبوت و عصر یخی پرورش یافت و سناریوهای عصر شکوفایی و عصر یخی، به‌ترتیب بهترین و بدترین شرایط را در مورد آینده هوش کسب‌وکار در گردشگری به تصویر می‌کشند.
در این باره، محمدحسن ملکی، پژوهشگر دانشگاه قم و همکارانش می‌گویند: «برای تحول درونزا در حوزه توسعه هوش کسب‌وکار در گردشگری در کشور بسترهایی نیاز است تا در آینده امکان توسعه این فعالیت‌ها وجود داشته باشد. با مهیا کردن این بسترها، در صورت بروز گشایش‌های بین‌المللی شرایط مناسبی برای صنعت گردشگری فراهم خواهد آمد».
آن‌ها می‌افزایند: «یکی از این بسترها، مساله قانون‌گذاری و رگولاتوری است. شفاف بودن قوانین و محدوده فعالیت، ابهامات و ریسک‌های پیش روی استارتاپ‌های گردشگری و کسب‌وکارهای گردشگری را در استفاده از خدمات و فناوری‌های نوآورانه مانند هوش مصنوعی و کلان داده‌ها کاهش می‌دهد. قوانین مورد نظر باید با همکاری ذی‌نفعان مختلف صنعت گردشگری از جمله نهادهای متولی (مثل میراث فرهنگی)، کسب‌وکارهای گردشگری، استارتاپ‌های گردشگری، پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد و شرکت‌های توسعه فناوری وضع شود تا ضمانت اجرایی داشته باشد».
بر اساس یافته‌های این تحقیق، مطلب بعدی، افزایش شفافیت در ارائه آمار و گزارش‌ها و وجود پایگاه‌های اطلاعاتی گسترده و شفاف است. این شفافیت باید توسط نهادهای متولی گردشگری دنبال شود. در این زمینه اقداماتی مانند جلوگیری از ارائه آمارهای موازی، مشخص کردن نهادهای ارائه دهنده آمار و اطلاعات در بخش‌های مختلف همکاری با کسب‌وکارها و مؤسسات گردشگری در زمینه ارائه آمار و گزارش‌ها، در اختیار قرار دادن متناوب و دوره‌ای آمارهای گردشگری در اختیار کسب‌وکارهای گردشگری و هماهنگی بین دستگاه‌های مسؤول گردشگری مانند میراث فرهنگی با سایر نهادها و سازمان‌های مؤثر مثل وزارت خارجه، وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات، وزارت ارشاد و وزارت بهداشت بسیار مهم است.
به گفته ملکی و همکارانش، «سیاست‌گذاران و تصمیم‌سازان دولتی به شیوه دیگری هم می‌توانند از پیاده‌سازی هوش کسب‌وکار در صنعت گردشگری حمایت کنند. برای نمونه فعالیت‌های وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات در راستای توسعه اینترنت در کشور، افزایش سرعت و پهنای باند، دسترسی بیشتر کاربران به اینترنت، حمایت از شرکت‌های توسعه‌دهنده فناوری هوش کسب‌وکار، هوش مصنوعی و علم داده می‌تواند زیر ساخت‌های فنی و فناورانه هوش کسب‌وکار در کشور را مهیا کند».
به اعتقاد این محققان، «با توجه به وجود تحریم‌های خارجی و محدودیت‌های بین‌المللی، حمایت مالی، آموزشی و مشاوره‌ای از استارتاپ‌های گردشگری و شرکت‌های دانش‌بنیان مشغول در حوزه هوش کسب‌وکار می‌تواند نیازهای فناورانه کسب‌وکارهای گردشگری در زمینه هوش کسب‌وکار را رفع کند. پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد، دانشگاه‌ها، بانک‌ها و مؤسسات تأمین مالی از جمله نهادهایی هستند که در این زمینه می‌توانند بسیار مؤثر باشند».
همچنین در این تحقیق اشاره شده است که در زمینه تأمین مالی می‌توان از نوآوری‌های مالی فین‌تک‌ها مثل فناوری مالی جمعی هم استفاده کرد. از طرفی با توجه به اهمیت گردشگری در رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال‌زایی، تخصیص بخش قابل توجهی از بودجه‌های عمرانی به توسعه زیرساخت‌های فنی و فناورانه هوش کسب‌وکار در کشور باعث رفع موانع پیش روی کسب‌وکارهای گردشگری در استفاده از هوش کسب و کار خواهد شد.
بر اساس گفته‌های ملکی و همکارانش، «همکاری و هماهنگی بیشتر بین کسب‌وکارهای گردشگری و ایجاد یک زنجیره تأمین کارآمـد خـدمات گردشگری زمینه‌ساز استفاده از سیستم‌های اطلاعاتی پیشرفته، تولید داده‌ها در حجمی وسیع با کیفیت مناسب، ایجاد پایگاه‌های اطلاعاتی گسترده و کارآمد و همچنین بکارگیری ابزارهـای هـوش کسب‌وکار است. به همین خاطر بدون ایجاد ارتباطات قوی بین حلقه‌های مختلف این زنجیره تأمین متشکل از سیاست‌گذاران و متولیان صنعت گردشگری در کشور، مدیران محلی، کسب‌وکارهای گردشگری، استارتاپ‌های گردشگری و شرکت‌های توسعه‌دهنده فناوری، کسب‌وکارها تمایلی به تغییر روش‌های سنتی مدیریت و اداره کسب‌وکارهای خود نخواهند داشت. در این زمینه نقش دستگاه‌های متولی گردشگری و متولیان بومی در هر منطقه بسیار کلیدی است».
از این یافته‌ها، مقاله‌ای علمی پژوهشی تهیه شده که فصلنامه «مطالعات اجتماعی گردشگری» وابسته به پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی آن را منتشر کرده است.
انتهای پیام