چهار سال بعد از در اولویت قرار گرفتن طرح های ان جی ال ۲۳۰۰ و ۳۱۰۰ و ۳۲۰۰ و خارک توسط وزارت نفت برای جمع آوری گازهای همراه نفت، همچنان این طرح ها، با کندی خاصی پیش می روند و شاهد تداوم هدررفتن گسترده سرمایه های ملی هستیم.
با توجه به خسارات سنگین محیط زیستی و بخصوص اقتصادی ناشی از سوزاندن گسترده گازهای همراه نفت در کشور، سالهاست که شاهد تاکید مقامات ارشد نظام و اسناد بالادستی مبنی بر ضرورت جمع آوری این گازها و جلوگیری از سوزاندن آنها هستیم. با این وجود و علی رغم تعریف شدن طرح های متعددی در این زمینه از اوایل دهه هشتاد تاکنون، صرفا تعداد اندکی از آنها مورد توجه وزارت نفت قرار گرفته اند. در همین راستا، در جلسه شورای وزارت نفت در تاریخ ۲۴ دی‌ماه 93 که با حضور وزیر نفت و برخی از مدیران ارشد این وزارتخانه تشکیل شد، چهار طرح NGL یعنی ان جی ال‌های ۲۳۰۰ و ۳۱۰۰ و ۳۲۰۰ و خارک بعنوان پروژه های اولویت دار بهره برداری از گازهای همراه نفت از بین پروژه های متعدد مشخص شدند.
بعد از گذشت حدود چهار سال از این مصوبه شورای وزارت نفت، مناسب است نگاهی به وضعیت فعلی این طرح ها و میزان پیشرفت آنها بیندازیم:
الف- طرح NGL 2300 : مهرماه پارسال، قرارداد احداث این طرح به شکل EPCF بین شرکت مناطق نفت‌خیز جنوب و پتروشیمی امیرکبیر در منطقه مارون بسته شد و این طرح با هدف تامین خوراک پتروشیمی امیرکبیر، به این شرکت واگذار شد. براساس اظهارات جواد سلیمانی مدیرعامل شرکت پتروشیمی امیرکبیر در تاریخ 26 آذرماه 96، میزان سرمایه لازم برای احداث این طرح، ۷۵۵ میلیون دلار است که قرار بود 15 درصد آن توسط سهام داران و مابقی از محل فاینانس تامین شود و همچنین قرار بود احداث طرح NGL 2300 ظرف مدت چهار سال صورت گیرد. اما بعد از گذشت یک سال از خبر امضای قرارداد احداث این طرح، هیچ خبری درباره میزان پیشرفت آن وجود ندارد و امکان تامین مالی آن از محل فاینانس هم دور از ذهن به نظر می رسد.
ب- طرح NGL 3100: این طرح در اختیار نفت مناطق مرکزی بوده و برای تامین خوراک پتروشیمی دهلران به صندوق بازنشستگی نفت واگذار شده است. مجری اجرای این طرح، شرکت اویک است که تجربه احداث طرح های NGL 1500، 1300، 1200 و ان جی ال سیری هم در کارنامه خود دارد. براساس اظهارات بهزاد محمدی، مدیرعامل شرکت اویک در 4 اردیبهشت ماه امسال، میزان پیشرفت طرح NGL 3100 18 درصد بوده و قرار بود این رقم تا پایان امسال به 60 درصد برسد. بخش اعظم هزینه این طرح که میزان سرمایه لازم برای احداث آن، 1 میلیارد و 100 میلیون دلار است، از محل صندوق توسعه ملی تامین می شود و قرار است تا اوایل سال 99 به صورت کامل تکمیل شود. خبر جدیدی درباره میزان پیشرفت این طرح موجود نیست.
ج- طرح NGL 3200: در مهرماه 95، قرارداد احداث این طرح بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس یا همان هلدینگ خلیج فارس امضا شد و این طرح با هدف تامین خوراک پتروشیمی بندرامام، به این هلدینگ واگذار شد. میزان سرمایه گذاری لازم برای احداث این طرح حدود ۱.۳ میلیارد دلار است و براساس اظهارات رضا امیری، مدیرعامل شرکت پتروشیمی بندرامام در خردادماه 96، میزان پیشرفت NGL 3200، 26 درصد بوده است و براساس برنامه، قرار بوده است که این طرح تا پایان همان سال تکمیل شود. اما این امر محقق نشد و اطلاعاتی درباره میزان پیشرفت فعلی این طرح هم وجود ندارد.
د- طرح NGL خارک: 17 مهرماه پارسال، قرارداد تکمیل این طرح در قالب قراردادهای مشارکت عمومی-خصوصی (PPP) میان شرکت نفت فلات قاره ایران و شرکت صنایع فراساحل (صف) امضا شد. ارزش این قرارداد 800 میلیون یورو و مدت زمان اجرای آن، سه سال بود و قرار بود تامین سرمایه آن بدون استفاده از سرمایه گذاران خارجی صورت گیرد. میزان پیشرفت این طرح در زمان امضای این قرارداد یعنی مهرماه 96، 56 درصد بود. سرمایه گذاران این طرح، سازمان تامین اجتماعی و صندوق بازنشستگی نفت هستند و محصولات آن جهت تامین خوراک پتروشیمی خارک و دشتستان در نظر گرفته شده است. علی رغم گذشت یک سال از امضای این قرارداد، هیچ اطلاعاتی درباره میزان پیشرفت فعلی این طرح وجود ندارد.
با توجه به توضیحات ارائه شده، روند پیشرفت چهار طرح فوق علی رغم گذشت حدود چهار سال از مصوبه وزارت نفت درباره در اولویت قرار گرفتن آنها، همچنان بسیار کند است و امید چندانی برای تکمیل هیچکدام از این طرح ها تا پایان دولت دوازدهم نیست. این اتفاق در حالی رخ می دهد که وضعیت سایر طرح های جمع آوری گازهای همراه نفت مانندNGL 1700، 1800، 2400 و 2600 مشخص نیست و وزارت نفت برنامه خاصی برای جمع آوری گازهای متناظر آنها ندارد.
در هر صورت، ضرورت دارد وزارت نفت به صورت جدی موضوع جلوگیری از سوزاندن گازهای همراه نفت را دنبال کند تا شاهد از دست رفتن گسترده سرمایه های عظیم ملی در میادین نفتی نباشیم.