۱۷ مرداد روز خبرنگار است، این روز علاوه بر فراهم کردن فضایی برای تکریم خبرنگاران و فعالان عرصه خبر، فرصت مناسبی برای تبیین یکی از محوری‌ترین تکالیف این قشر موثر، یعنی مطالبه‌گری است.
وقتی از خبرنگار مطالبه‌گر یا رسانه مطالبه‌گر سخن به میان می‌آید، معمولا یکی از چالش‌های اصلی این است که نوعی ابهام و مرزبندی کدر و نامشخص بین مطالبه‌گری با مفاهیمی مانند تخریب، سیاه نمایی، غوغاسالاری و تشویش اذهان عمومی و مفاهیمی از این دست وجود دارد و اصولا یکی از موانع نهادینه‌شدن فرهنگ مطالبه‌گری در بین اصحاب رسانه و خبرنگاران همین ابهام در تعریف درست چارچوب ها و عناصر ذاتی مطالبه گری است..
از این رو بررسی عناصر جوهری و پیش نیازهای یک مطالبه گری موثر از اهمیت بالایی برخوردار است و به این منظور با جعفر خوشروزاده دانش آموخته رشته علوم ارتباطات و مدرس سواد رسانه‌ای به گفت‌وگو نشستیم.
خوشرواده مطالبه‌گری را «طرح و پیگیری آگاهانه، مرحله به مرحله و مداوم یک خواست مشخص، محلی و قانونی از مسیر صحیح و با روشی محترمانه مدنی با هدف اصلاح و حل یک مشکل، سوءجریان و رویه نادرست» تعریف کرد و گفت: با این تعریف می‌توان از چند عنصر ذاتی و پیش نیاز برای موثر بودن مطالبه گری اصحاب رسانه و خبرنگاران سخن یه میان آورد.
به اعتقاد وی، اصولا مطالبه‌گری ناآگاهانه و فاقد دانش لازم، کاری از پیش نخواهد برد از این رو قبل از طرح و پیگیری هر مطالبه ای، لازم است خبرنگار در جایگاه مطالبه گر به خوبی در مورد زوایای پیدا و پنهان موضوع مطالبه اطلاعات و دانش کافی کسب کند.
وی در اینباره گفت: خبرنگار مطالبه‌گر ناآگاه معمولا با چند توجیه و دلیل شبه قانونی که معمولا افراد و یا ادارات متخلف در آستین دارند، قانع و از ادامه کار منصرف می شود. در مواردی هم اصولا خبرنگار مطالبه گر آنقدر از موضوع مورد مطالبه کم اطلاع است که مبادرت به طرح مطالبه غیر قانونی و غیر واقعی کرده و اعتبار خود را خدشه دار می‌کند. از سوی دیگر داشتن علم و آگاهی و اشراف کافی خبرنگار به موضوع مطالبه، هم به خود او به عنوان مطالبه کننده اعتماد به نفس و قوت قلب می دهد و هم باعث می شود که مسئول و سازمان مطالبه شونده با علم به اینکه فرد مطالبه گر دانش کافی درباره ابعاد پیدا و پنهان موضوع مورد مطالبه دارد، از به اصطلاح توجیهات واهی و سردواندن خبرنگار در کسوت مطالبه گر خودداری کند.
وی پرهیز از طرح مطالبات کلی، مبهم و فاقد چارچوب معین و مشخص را سنگ بزرگ برداشتن خبرنگار و فعال رسانه ای در امر مطالبه گری دانست و افزود: فرد و رسانه مطالبه‌گر زمانی خواهد توانست به هدف خود در امر مطالبه گری برسد که یک مسئله و مشکل معین، محدود و مشخص و واقعی را به عنوان موضوع مطالبه مطرح کند و در طرح مطالبه خود و مردم به اصطلاح زمین و زمان را به هم ندوخته و سودای حل تمام مشکلات به صورت یکجا را در سر نپروراند.
وی با بیان اینکه طرح مطالبات فاقد چارچوب غیرقابل حصول و کلی، تنها مسئول مطالبه شونده را به سمت واکنش تدافعی و توجیهی سوق خواهد داد، گفت: اگر موضوع مطالبه محدود، جزئی، معین و مشخص باشد، هم مسئول مورد نظر راه گریز از پاسخ به مطالبه را نخواهد داشت و هم به علت دامنه محدود و قابل حصول بودن آن مطالبه خاص، مسئول مورد نظر امکان و توان پاسخگویی و رفع آن مسئله و مشکل را در مجموعه تحت مدیریت خود خواهد دید و به احتمال زیاد اقدام اصلاحی را در این راستا بعمل خواهد آورد.
خوشروزاده در ادامه افزود: هر مطالبه گری اعم از شهروند، خبرنگار و رسانه بهتر است مطالبه خود را مرحله به مرحله مطرح کرده و اصل پیشبرد تدریجی مطالبه را رعایت کند.
وی طرح و پیگیری مطالبه از فرد مسئول و مرتبط با موضوع را از دیگر پیش نیازهای مطالبه گری موثر خبرنگاران و اصحاب رسانه دانست و گفت: خبرنگار، رسانه و حتی شهروند مطالبه گر باید از کسی مطالبه‌گری کند که در زمینه موضوع مطالبه، مسئولیت داشته و از همه مهمتر از اختیارت قانونی لازم برای رسیدگی به خواست و مطالبه مورد نظر برخوردار باشد.
این متخصص علوم ارتباطات، قانونی بودن موضوع مطالبه را از دیگر پیش نیازهای یک مطالبه گری موثر و منجر به نتیجه دانست و گفت: خبرنگاران، فعالان اجتماعی و رسانه ها باید مطالبه ای را مطرح و پیگیری کنند که منطبق با مقررات و نظامات حقوقی موجود جامعه باشد، هر چند قانون ممکن است همیشه عدالت را دیکته نکند، اما قطعا پذیرش و تبعیت از قوانین موجود، اولین پیش نیاز نظم و حرکت در مسیر اصلاح امور است، البته درخواست و پیگیری اصلاح قوانین موجود هم می تواند خود به عنوان یک مطالبه از کانال مناسب آن مطرح و پیگیری شود، اما تا زمانی که قانونی مبنای عمل است، نمی شود به نام مطالبه گری، از آن تمرد و سرپیچی کرد.
خوشروزاده پیگیری مداوم مطالبه را از دیگر ملزومات مطالبه گری موثر و نتیجه بخش خبرنگاران و اصحاب رسانه دانست و در اینباره گفت: خبرنگار و رسانه مطالبه گر باید خواسته خود را به صورت مداوم پیگیری کند و نگذارد گرد مرور زمان و تغییر مدیریت ها بر چهره مطالبه او بنشیند. یک مطالبه گر واقعی با اولین نه دچار انگیزش معکوس و دلسردی نمی شود و باور دارد که با گذشت زمان و اصرار به پیگیری مطالبه و افزایش تدریجی آگاهی عمومی نسبت به وجود مشکل، معادلات به تدریج به نفع مطالبه گر تغییر کرده و مسئول مورد نظر دیگر نخواهد توانست به مدت طولانی سر در برف کرده و به بی اعتنایی خود ادامه دهد از این رو یک خبرنگار، رسانه یا شهروند مطالبه گر در طرح و پیگیری مطالبه، باید بطور قاطع و مصمم پیگیر عملی شدن آن بوده و کار را ناتمام رها نکند.
دکتر خوشرواده طرح مطالبه همراه با رعایت ادب و احترام را از دیگر پیش بایسته‌های مطالبه‌گری ثمربخش دانست و افزود: طرح محترمانه و به دور از زبان تهدید و توهین، احتمال به نتیجه رسیدن مطالبه را بالا خواهد برد. یک مطالبه‌گر با تدبیر، به جای گرفتن انگشت اتهام به سمت مسئول مورد مطالبه، آگاهانه رویه و سازوکار موجود را نقد کرده تقاضای حل مشکل و رویه موجود را مطرح می‌کند.
وی جرئت و شجاعت را از دیگر پیش نیازهای مطالبه دانست و گفت: هیچ محکمه ای فرد مطالبه گر را به خاطر اعتراض به تخلف و طرح مطالبه منطقی، واقعی و قانونی و پیگیری آن محکوم نخواهد کرد، هرچند هنوز متاسفانه مدیرانی هستند که مطالبه گری و انتقاد از عملکرد خود را معادل "سیاه نمایی و تخریب" تلقی کرده و ناکارآمدی خود را پشت این اتهامات واهی پنهان می کنند. با این حال اگر خبرنگار از وجود تخلف و کم کاری مطمئن است، محافظه کاری و سکوت جایز نیست.
انتهای پیام