رئیس اداره برنامه‌ریزی سرمایه‌گذاری و زیرساخت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان یزد با اشاره به نقش برند و برند سازی در بازاریابی گردشگری و به عنوان عاملی برای تضمین توسعه گردشگری، گفت: یزد با توجه به ظرفیت‌های استثنایی گردشگری و برندهای ثبت جهانی با ۱۱ اثر ثبت جهانی در سازمان جهانی یونسکو، هنوز موفق به ساخت برند گردشگری در استان نشده است.
«مژگان گلزار» معتقد است؛ برندسازی مقصد گردشگری یکی از استراتژی‌های نسبتاً نوظهور در جذب گردشگران است و این استراتژی، ابزار کارآمدی برای بازاریابی مقصدهای گردشگری است زیرا برند به مقصد گردشگری هویت و شخصیت می‌دهد و آن را از سایر مقصدهای گردشگری متمایز می‌سازد.
وی ادامه می‌دهد: برندسازی در صنعت گردشگری امکان ایجاد تمایز و شناخت برای یک مقصد گردشگری را فراهم میکند و بر ویژگی‌ها، فرهنگ و تجربه‌های منحصر به فرد آن مقصد تاکید میکند.
وی می‌گوید: این فرایند می‌تواند باعث افزایش شناخت و تمایز مقصد، جذب گردشگران بیشتر، افزایش درآمد و اشتغال محلی، توسعه اقتصادی منطقه و تقویت جامعه محلی شود.
به گفته‌ی گلزار، برند و برند سازی از شیوه‌های نوین بازاریابی گردشگری و عاملی برای تضمین توسعه گردشگری و جلب گردشگران بین المللی به حساب می‌آید لذا کشورهای بسیاری از این طریق سعی در معرفی پتانسیل‌های گردشگری خود و افزایش سهم خود در بازار گردشگران بین المللی داشته‌اند.
وی در ادامه خاطرنشان میکند: استان یزد با توجه به ظرفیت‌های استثنایی گردشگری و برندهای ثبت جهانی با ۱۱ اثر ثبت جهانی در سازمان جهانی یونسکو، همچون تنها بافت تاریخی مدنی دنیا، شهر جهانی زیلوی میبد، باغات جهانی دولت آباد، پهلوان پور مهریز، قنوات زارچ و حسن آباد، کاروانسراهای ثبت جهانی از جمله کاروانسرای سنگی انجیره اردکان، کاروانسرای زین الدین مهریز، کاروانسرای شاه عباسی میبد، کاروانسرای خرانق، کاروانسرای آجری انجیره اردکان وکاروانسرای رشتی عقدا (ثبت در چهل و پنجمین کمیته میراث یونسکو/ قدمت کاروانسراهای ثبت جهانی استان یزد مربوط به دوره ایلخانی تا دوره قاجار است) و وجود جاذبه گردشگری طبیعی ارزشمند ازجمله گونه‌های نادری خاص (هوبره، یوزپلنگ، چشمه‌های آهکی توران پشت، ندوشن، غاردوسرو که با ثبت آنها رتبه ایران به طورشگفت انگیزی ارتقاء یافت، مناطق حفاظت شده شیرکوه، جنگل باغ شادی، پناهگاه‌های حیات وحش سیاهکوه اردکان، بهروئیه خاتم، سرو ابرکوه، جاذبه‌های ژئوتوریستی خاص) هنوز موفق به ساخت برند گردشگری در استان نشده است.
توسعه گردشگری یزد با اجرای طرح مدیریت برندهای ثبت جهانی
رئیس اداره برنامه‌ریزی سرمایه‌گذاری و زیرساخت میراث استان می‌گوید: برندسازی در کشور و در استان دارای ضعف اساسی بوده و شخصیت و موقعیت برند کشور و استان به روشنی در اسناد بالادستی تعریف نشده و نیاز به برنامه ریزی بالادستی در کشور دارد تا منجر به جذب سرمایه گذاران در این بخش و اقدامات توسعه‌ای نیز درحوزه خدمات و تسهیلات گردشگری استان و کشور شود.
وی اضافه میکند: استان یزد در ابتدای راه درصدد ایجاد زیرساخت در مناطق گردشگری فوق و تهیه بسته‌های مناسب برای جذب گردشگران خارجی و سرمایه گذاران این بخش است که با توجه به اجرای مدیریت برند سازی برای جاذبه‌های گردشگری جهانی استان یزد می‌توان شاهد رشد چند برابری جذب گردشگران داخلی و خارجی و سرمایه گذاران در این بخش بود.
گلزار بیان میکند: به طور کلی برندسازی برای گردشگری یک منطقه، نیازمند هدایتی مرکزی از سوی دولت است؛ این گونه که تمام امکانات و قوانین لازم را باید در اختیار بخش خصوصی قرار دهد و صرفاً پس از انتقال تجربه گردشگران از طریق بخش خصوصی به کارگروه و کمیته مربوطه به تقویت خوبی‌ها و کاهش بدیهای موجود در مقصد کمک کند و این گونه است که گردشگران با توجه به تجربه خوشی که از مقصدشان دارند، خودشان برند گردشگری مقصد را تولید می‌کنند و کم کم در سطح بین الملل معروف می‌شود.
وی مهم‌ترین مشکلات اجرای طرح مدیریت برند در استان یزد را شامل محدودیت در بودجه به خصوص درحوزه زیرساخت، کوتاه بودن عمر مدیران و تغییر مدیریتی در کشور و استان، تعامل کم بین‌بخشی به خصوص درحوزه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و امور شهری، عدم توانایی در کنترل کیفیت خدمات گردشگری ارائه شده در آن مقصد، فشار تورگردانان خارجی برای انجام تبلیغات مورد نظرشان و خصوصیات متنوع یک مقصد و عدم توانایی در انتخاب بهترین ویژگی مقصد برمی‌شمارد.
وی می‌گوید: یک رابطه مستقیم بین ارزش برند و میزان جذب سرمایه‌های سرمایه گذاران و در نتیجه رونق گردشگری و جذب گردشگر وجود دارد و سرمایه گذاری بر روی زیر ساخت‌های گردشگری و تبلیغات، کیفیت و سرعت این رابطه را بالا میبرد.
توسعه گردشگری یزد با اجرای طرح مدیریت برندهای ثبت جهانی
گلزار در ادامه بافت تاریخی ثبت شده جهانی یزد را در اولویت اجرای طرح مدیریت برند برای جاذبه جهانی گردشگری استان یزد ذکر و در این باره اظهار میکند: یزد بهترین نمونه‌ی شهرهای تاریخی و خشتی جهان است که بافت تاریخی آن با مساحتی حدود ۷۰۰ هکتار با شماره ۱۵۰۰۰ به ثبت ملی رسیده و از این لحاظ جایگاه ویژه‌ای داراست. سلامت نسبی کالبد بافت تاریخی یزد علاوه بر ویژگی پیشین، بر این جایگاه خاص صحه می‌گذارد و همچنین با وجود رکود نسبی تحرک اجتماعی، اما هنوز زمینه‌های اصیل، زنده و پویای فراوانی در تعامل بین شهروندان با یکدیگر و با بافت تاریخی وجود دارد.
وی اضافه میکند: بافت تاریخی یزد و محله‌های آن شامل فهادان، خرمشاه، سرجمع، میرقطب، یعقوبی و شش بادگیری و غیره است که در میان این محله‌ها، فهادان قدمت بیشتری دارد و در برنامه ریزی و طراحی شهری مورد توجه بوده است.
وی با بیان این که اقداماتی که از زمان توجه به بافت‌های تاریخی در ایران صورت گرفته، یزد را پیشتاز این گرایش معرفی میکند، تصریح میکند: در این بافت تاریخی، خانه‌های دوره ایلخانی همچنان پا برجا مانده‌اند و همچنان مسکونی هستند. از ویژگی‌های مهم این خانه‌ها می‌توان به حیاط مرکزی، تالار، اتاق‌های سه دری و پنج دری، دیوارهای بلند، آرایش و سازماندهی فضاهای گوناگون دور تا دور حیاط و نماسازی زیبای آنها اشاره کرد. خانه محمودی، خانه لاری‌ها، خانه عرب‌زاده و خانه مرتاض و... از خانه‌های قدیمی یزد به شمار می‌آیند.
رئیس اداره برنامه‌ریزی سرمایه‌گذاری و زیرساخت میراض فرهنگی استان یکی از شاخص‌ترین نشانه‌هایی که منظر عمومی شهر یزد را از دیگر شهرهای کشور متمایز می‌سازد آب‌انبارهای این شهر می‌خواند و می‌گوید: عمده‌ترین مصالح ساخت این انبارها «دیمه» شامل ترکیبی از آهک، خاکستر و ماسه بادی است. این آب‌انبارها که عموماً در مرکز محله‌ها به چشم می‌خورند شامل خزینه، گنبد و بادگیر هستند. از جمله آب‌انبارهای معروف این منطقه‌ی کویری می‌توان به آب‌انبار شش بادگیری یزد اشاره کرد.
وی عنوان میکند: شهر یزد را شهر بادگیرها نیز می‌نامند؛ بادگیرها در واقع سیستم تنفسی شهر هستند که بیشتر در فضاهای مسکونی و قدیمی به چشم می‌خورند. چهار بخش عمده‌ی بادگیرها شامل بدنه، قفسه، تیغه‌ها و سقف است. بدنه بادگیرها به صورت مکعب مستطیل یا منشور و قائده آنها اغلب به شکل مربع، مستطیل یا هشت‌ضلعی است.
وی ابراز میکند: یزد که عنوان ماندگار «دارالعباده» را یافته است، مردمانی پایبند به فرهنگ غنی و سنت‌های زیبای ایرانی - اسلامی را در خود پرورانده است. جالب آنکه این بافت اجتماعی، فرهنگی و مذهبی مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی قرار گرفته، بطوری که احترام به این فرهنگ اصیل همانطور که انتظار می‌رود مورد توجه گردشگران نیز است.
توسعه گردشگری یزد با اجرای طرح مدیریت برندهای ثبت جهانی
گلزار در ادامه از میبد به عنوان شهر جهانی زیلو، شهر نمونه سفال و سرامیک، شهر نمونه کاربافی و مرکزصنعت موتابی(در بفروییه میبد) یاد میکند و می‌گوید: ۲۷ درصد از تولیدات نساجی کشور به استان یزد تعلق دارد. در بافت زیلو و منسوجات فاخر استان یزد رتبه برتر درکشور را دارد و بیشترین سهم آن متعلق به شهرستان میبد است.
وی در ادامه به باغ جهانی دولت آباد یزد اشاره و خاطرنشان میکند: محمّدتقی‌خان مشهور به خان بزرگ (۱۲۰۲-۱۲۱۳ ق) سرسلسله‌ی خان‌های یزد در زمان زندیه بود. وی پس از به قدرت رسیدن قنات دولت‌آباد را از مهریز به یزد کشید و پس از آن، عمارت «باغ دولت‌آباد» را در امتداد آن احداث کرد. این ساختمان، محل اقامت این حاکم مقتدر نیز بود.
وی ادامه می‌دهد: باغ مجموعه‌ای از چندین عمارت شامل: هشتی و بادگیر، بهشت آیین، تالار آیینه، سردر اصلی و سردر جنوبی است. فضای سبز این باغ شامل: درختان کاج، سرو، گل سرخ محمّدی، درختان میوه به خصوص انگور و انار است.
وی چشم‌گیرترین ویژگی این بنا را بادگیر ۳۳.۸ متری آن که بلندترین بادگیر جهان محسوب می‌شود را نام میبرد و تصریح میکند: باغ دولت آباد یکی از جاذبه‌های دیدنی شهر یزد است که از میراث جهانی ایران نیز به شمار می‌رود و به‌عنوان یکی از ۹ باغ ایرانی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
وی دیگر باغ جهانی این استان را باغ تاریخی پهلوان‌پور به عنوان یک نمونه زیبا از باغ‌های اصیل ایرانی ذکر میکند که در تاریخ ۷ مهر سال ۱۳۸۱ هجری شمسی و با شماره ۶۳۳۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. باغی که در سال ۲۰۱۱ و طی نشست سی و پنجم در فهرست آثار جهانی یونسکو نیز به ثبت رسید تا بر اهمیت آن بیش از پیش تأکید شود.
توسعه گردشگری یزد با اجرای طرح مدیریت برندهای ثبت جهانی
گلزار به قنوات جهانی زارچ و حسن‌آباد نیز اشاره و عنوان میکند: کاریز، قنات یا کهریز به مجرای تونلی شکلی که در زیرزمین کنده شده تا آب در آن جریان یابد گفته می‌شود. فناوری ساخت قنات در اوایل هزاره اول پیش از میلاد در مناطق خشک کوهستانی ایران گسترش یافت و به کشاورزان این مناطق اجازه داد تا بتوانند در دوره‌های طولانی خشکی که آب سطحی پیدا نمی‌شود به کشت و زرع بپردازند.
وی اضافه میکند: قنات زارچ با قدمت بین ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ سال یکی از بلندترین قنات‌های ایران شناخته می‌شود، قنات تاریخی زارچ با شماره ۱۴۸۳۰ تیرماه ۸۴ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است، مظهر قنات زارچ در شهر زارچ از توابع یزد واقع‌شده و علت نام‌گذاری آن به عنوان قنات زارچ نیز به همین دلیل است. این قنات در مسیری به طول ۸۰ کیلومتر در عمق ۲۳ متری زمین ساخته‌شده است.
وی می‌گوید: قنات زارچ از نظر طول در ردیف طولانی‌ترین قنات‌های استان یزد و کشور قرار دارد و تشکیل شده از دو رشته اصلی شور و شیرین است که با هدف بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی برای مشروب کردن اراضی کشاورزی ساخته شده است.
به گفته وی، در ثبت جهانی این قنات پایاب‌های جوی کوشک نو، پایاب حاج عباس، پایاب میر عسکر شاهی، حسینیه شاه ابوالقاسم، مدرسه شهاب‌الدین طراز، مدرسه شاه کمالیه و مسجد جامع و پا شیرهای آب‌انبار جِن نُک و حسینیه شاه ابوالقاسم نیز مرمت و ساماندهی شدند.
این کارشناس مسئول با اشاره به این که قنات حسن‌آباد که مربوط به دوره میانی اسلامی (قرن هشتم) است به شماره ثبتی ۲۹۹۷۶ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است، در مورد آن اظهار میکند: حق آب قنات متعلق به برخی اهالی شهرستان مهریز و یزد است، این قنات از محدوده کوه‌های غربال بیز آغاز می‌شود و پس از گذر از شهرستان مهریز تا روستای دهنو، حسن‌آباد و مریم‌آباد یزد نیز امتداد می‌یابد.
وی در خصوص مشخصات این قنات قدیمی تصریح میکند: مادر چاه قنات دهنو - حسن‌آباد با عمق ۴۰ متر در محدوده چشمه غربال بیز مهریز قرار گرفته است و حوزه آبریز قنات، ارتفاعات شیرکوه و سرریز چشمه غربال بیز و تشکیلات آهکی در منطقه، تغذیه‌کننده اصلی منابع زیرزمینی و جریانات زیرسطحی در این محدوده است و آب دهی قنات بر اساس میزان بارندگی سالانه در شیرکوه است که در فصل بهار و سال‌های تر سالی به ۲۰۰ لیتر در ثانیه و در فصل تابستان و پاییز آب دهی قنات کاهش‌یافته و به ۱۱۰ لیتر در ثانیه می‌رسد.
وی اضافه میکند: این قنات دارای پنج شاخه پیشکار اصلی، پیشکار کوهی، شق قنات، کوه سرخی و شاه‌نشینی است و آب دهی قنات فعلاً از شاخه شق قنات تأمین می‌شود.
توسعه گردشگری یزد با اجرای طرح مدیریت برندهای ثبت جهانی
به گزارش ایسنا و به نقل از روابط عمومی میراث فرهنگی یزد، گلزار در بخش پایانی سخنانش به کاروانسراهای ثبت جهانی استان یزد هم اشاره و یادآور می‌شود؛ کاروانسرای سنگی انجیره اردکان، کاروانسرای زین‌الدین مهریز، کاروانسرای شاه‌عباسی میبد، کاروانسرای خرانق، کاروانسرای آجری انجیره اردکان و کاروانسرای رشتی عقدا، کاروانسراهای ثبت جهانی یزد هستند.
این مسئول همچنین به جاذبه گردشگری طبیعی ارزشمند از جمله گونه‌های نادر و خاصی مانند هوبره، یوزپلنگ، چشمه‌های آهکی توران پشت، ندوشن، غاردوسرو که با ثبت آن رتبه ایران را به‌طور شگفت‌انگیزی ارتقاء یافت نیز اشاره و خاطرنشان میکند: مناطق حفاظت‌شده شیرکوه، جنگل باغ شادی، پناهگاه‌های حیات وحش سیاه کوه اردکان، بهروئیه خاتم، سرو ابرکوه، جاذبه‌های ژئوتوریستی استان نیز حائز اهمیت هستند.