موضوع بازماندگان از تحصیل یکی از معضلات جوامع است و عوامل مختلف خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی در بروز کودکان بازمانده از تحصیل تاثیرگذار است، تا جایی‌که ممکن است زمینه‌ساز بروز آسیب‌های اجتماعی شود.
موضوع بازماندن از تحصیل داستان جدیدی نیست و بارها نمونه‌های مشابه آن در جامعه مشاهده شده که افرادی با وجود میل به تحصیل، امکان حضور در کلاس درس را ندارند.
در حقیقت، محرومیت کودکان از تحصیل آسیب‌های جبران‌ناپذیری برای فرد و جامعه در پی دارد، اغلب کودکانی که ترک تحصیل می‌کنند، قبل از رسیدن به سن کار، وارد بازار کار شده و در نتیجه به دلیل عدم رسیدگی و آموزش‌های لازم به اعتیاد و یا انواع بزهکاری روی می‌آورند یا دچار آسیب‌های جدی روحی و روانی می‌شوند و از زندگی طبیعی و سالم فاصله می‌گیرند، در محیط کار نیز ممکن است با انواع زورگویی، تبعیض، تجاوز و آسیب‌های جسمی و روحی مواجه شوند.
افزایش کودکان بازمانده از تحصیل می‌تواند جامعه را طی سال‌های آینده با مشکلات متعدد امنیتی، فرهنگی، علمی و اقتصادی روبه‌رو کند.
امید ایمانی در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه این روزها نگاه خانواده‌ها و بچه‌ها به آینده تحصیلی و درس خواندن تغییر کرده است، اظهار کرد: وقتی فرد به اطرافیان خود نگاه می‌کند و می‌بیند که افراد با داشتن مدرک‌های تحصیلی لیسانس و فوق لیسانس، شغل مناسب و درخوری ندارند، انگیزه درس خواندن از او گرفته می‌شود.
این روانشناس و تسهیلگر اجتماعی در شهرکرد، گفت: این یک اخطار و زنگ خطری برای جامعه است که نگاه به تحصیل امروزه صرفاً به کسب درآمد منتهی شده و در غیر این صورت فرد به ترک تحصیل روی می‌آورد.
ایمانی بیان کرد: در گذشته بعضی افراد به سن متوسطه که می‌رسیدند تصمیم به ترک تحصیل می‌کردند ولی امروزه بچه‌ها در مقاطع ابتدایی به ادامه تحصیل واکنش نشان داده و بیان می‌کنند که درس خواندن چه فایده‌ای دارد؟!
استعدادهایی که هرگز کشف نمی‌شوند
وی با بیان اینکه امروزه افراد تحصیلات دانشگاهی را صرفا راهی برای کسب درآمد و موفقیت مالی بیشتر می‌دانند، افزود: اگر نیت اصلی همان موفقیت مالی است فرد باید از همان ابتدا به دنبال یک کار خوب و کسب تخصص در آن برود اما باید دانست که درس خواندن یک انسجام ذهنی به فرد می‌بخشد و از این جهت لازم است درس را رها نکند.
ایمانی ادامه داد: ارزش تحصیل مصداق همان جمله «علم بهتر است یا ثروت» بوده که اکثریت ثروت را انتخاب می‌کنند، غافل از اینکه تغییر این شعار در ذهن کوکان و نوجوانان جامعه ریشه فرهنگی دارد و رویکرد و نگاه جامعه نسبت به درس خواندن تغییر کرده است.
بیشترین قشر کودکان بازمانده از تحصیل در نوجوانان است!
این روانشناس و تسهیلگر اجتماعی با بیان اینکه نگاه نوجوانان امروز بر این است که با داشتن ثروت ولو بدون هیچ تحصیلاتی موفقیت حاصل می‌شود، گفت: رشته‌های تحصیلی، بازدهی و خروجی مطلوبی ندارند، سن انتخاب رشته در کشور مناسب و منطقی نیست، چراکه نوجوانی که در مقطع متوسطه هنوز به خودآگاهی نرسیده، دست به انتخاب رشته می‌زند و اغلب طی چند سال آینده از انتخاب خود پشیمان خواهد شد، لذا باید انتخاب رشته در مقطع دانشگاه که فرد از نظر عقلی و فکری پخته‌تر است صورت گیرد.
وی بیان کرد: اختلالات رفتاری از دیگر عواملی است که باعث بازماندن از تحصیل می‌شود، والدین به اختلالات رفتاری بچه‌ها در سنین پایه توجه نمی‌کنند و در آینده می‌بینند که کودک بر اثر عدم توجه والدین به درمان اختلالات رفتاری در نوجوانی به ترک تحصیل روی می‌آورد، به عنوان مثال دو اختلال بیش‌فعالی و افسردگی از جمله شایع‌ترین اختلالات دوران نوجوانی هستند.
سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده خطر افسردگی در بچه‌های دوم ابتدایی به بعد را جدی بگیرید!
ایمانی با بیان اینکه سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده خطر افسردگی در بچه‌های دوم ابتدایی به بعد جدی گرفته شود، توضیح داد: در این اختلالات کودک به بازی‌درمانی، کاردرمانی و گاهاً دارو نیاز دارد اما سهل‌انگاری والدین موجب می‌شود در سنین مدرسه فرد سرخورده شده و عزت نفس و اعتماد به نفسش پایین آمده و دچار درماندگی می‌شود و به دنبال امور منفی و ترک تحصیل می‌رود.
ایمانی افزود: عدم درمان اختلالات رفتاری موجب بازماندن از تحصیل شده و باعث می‌شود کودکان به شغل‌های کاذب فروشندگی، کارگری و ... بپردازند.
لزوم اجماع ملی در مساله‌انگاری بازماندگی از تحصیل
این روانشناس و تسهیلگر اجتماعی گفت: با نگاه به جمله کلیدی «هر کودکی به تنهایی می‌تواند سرنوشت یک کشور را در آینده بسازد» به این نتیجه می‌رسیم که همه کودکان مهم هستند، به ویژه اگر کودکانی که در مناطق کم‌برخوردار هستند، دست‌کم گرفته نشوند و حتی بازماندگی از تحصیل یک کودک هم برایمان مهم باشد، آن زمان اجماع ملی در مسئله‌انگاری بازماندگی از تحصیل اتفاق می‌افتد که نتایج مطلوبی را می‌تواند به دنبال داشته باشد.
ایمانی ادامه داد: کسب مدرک دانشگاهی در بین بیشتر افراد جامعه تبدیل به یک عادت شده است، عموم مردم جامعه بعد از پایان دبیرستان به امید آینده‌ای بهتر و برای بدست آوردن شغل مورد علاقه‌شان، ورود به دانشگاه را انتخاب می‌کنند.
وی افزود: عده‌ای دیگر هم به جای ادامه تحصیل ورود به بازار کار و کسب مهارت‌های لازم را انتخاب می‌کنند، انتخاب بین مهارت یا مدرک دانشگاهی با توجه به عرف جامعه یک تصمیم ساده نیست.
این تسهیلگر اجتماعی با بیان اینکه کسب مدرک تحصیلی از مراکز عالی و دانشگاهی کشور، تنها یکی از مولفه‌های پیدا کردن شغل مورد نظر است،تصریح کرد: مدارک تحصیلی علاوه بر اینکه نشان‌دهنده سخت‌کوشی، برنامه‌ریزی، مدیریت زمان و نگارش عالی فارغ‌التحصیلان است، به توانایی تفکر پرسشگر و انتقادی نیز اشاره می‌کند که این مزایا برای بدست آوردن یک شغل، فرد را در رقابت بازار کار در صدر جدول کارفرمایان قرار می‌دهد.
وی با بیان اینکه لازم است فرهنگ جامعه به سمتی برود که تحصیلات و درس خواندن ارتباطی تنگاتنگ با شغل و درآمد نداشته باشد، تاکید کرد: افراد باید به این نگرش برسند که تحصیلات عالی و درس خواندن، دیدگاه و جایگاه فرد را بالا برده و نگرش انسان را تغییر داده و ذهن فرد را در انتخاب شغل مورد نظر باز می‌کند.
وی با اشاره به اینکه کاسب تحصیل کرده موفق‌تر از کاسب بی‌سواد است، گفت: ضرورت ایجاد اقدامات فرهنگی در این حوزه حائز اهمیت است و از طرفی دولت و مسئولان نیز باید رشته‌هایی را روی کار آورند که بازدهی شغلی مطلوبی داشته باشد.
استعدادهایی که هرگز کشف نمی‌شوند
عدم تامین نیازهای کودک موجب می‌شود که فرد در سنین پایین به کسب درآمد روی آورده و از تحصیل دور شود
روانشناس و تسهیلگر اجتماعی با بیان اینکه شرایط اقتصادی و فقر نیز از عوامل تاثیرگذار در بازماندن کودکان از تحصیل است، توضیح داد: عدم تامین نیازهای کودک موجب می‌شود که فرد در سنین پایین به کسب درآمد روی آورده و از تحصیل دور شود.
وی ادامه داد: اهمیت دادن مردم به شغل‌های کاذب و دلسوزی کردن مردم برای متکدیان موجب شده کودکان در سنین کم به دستفروشی، تکدی‌گری و ... روی آورده و از تحصیل دور بمانند.
ایمانی با اشاره به اینکه درآمد تکدی‌گری امروزه بالاست، گفت: فرهنگ و طرز تفکر اشتباه مردم موجب شده تکدی‌گری جزو مشاغل کاذب و پردرآمد جامعه امروزی باشد.
وی افزود: لازم است مردم برای کودکانی که ترک‌تحصیل کرده و به شغل تکدی‌گری و دستفروشی روی آورده‌اند دلسوزی نکنند چراکه این امر به ضرر فرد و جامعه تمام می‌شود.
ایمانی ادامه داد: کمک مردم به افرادی که سر چهارراه‌ها به هر نحوی کسب درآمد می‌کنند، موجب ایجاد و گسترش فرهنگ بازماندن از تحصیل می‌شود.
این روانشناس و تسهیلگر اجتماعی عنوان کرد: این امر نوعی تشویق و ترغیب کودکان برای دوری از درس و مدرسه است، تا زمانی که افراد به کودکانی که سرچهارراه‌ها اقدام به شیشه پاک‌کردن، گدایی و اسفند دود کردن می‌کنند، توجه کنند و از سر دلسوزی کمک صورت گیرد، آمار بازماندن از تحصیل افزایش می‌یابد.
بررسی ریشه‌های مختلف بازماندن از تحصیل
ایمانی با اشاره به اینکه بازماندن از تحصیل علت‌های مختلفی دارد، گفت: با بررسی کودکان کار متوجه می‌شویم که برخی از کوکان از نظر جسمی و ذهنی توانایی درس خواندن ندارند و گاها بعضی بیماری‌های جسمی و ذهنی این کودکان تحت پوشش بهزیستی نیست که لازم است در این خصوص تدابیری اندیشیده شود.
وی گفت: افرادی نیز به دنبال رشته ورزشی مورد علاقه خود رفته و از تحصیل بازمی‌مانند که لازم است نگرش این افراد به سمتی رود که ورزشکار تحصیل‌کرده مقبول‌تر از ورزشکاری با سطح سواد پایین است، همچنین این افراد می‌توانند در دبیرستان‌های تربیت بدنی و رشته‌های فنی‌حرفه‌ای در هنرستان‌های ورزشی ادامه تحصیل داده و ورزش را نیز دنبال کنند چراکه با وجود تحصیلات حتی اگر در ورزش آسیب دیدند، مربی خوبی خواهند شد.
این روانشناس و تسهیلگر اجتماعی با بیان اینکه لازم است سازمان فنی و حرفه‌ای سن آموزش‌های حرفه‌ای را پایین آورد، توضیح داد: راهنمایی و کمک به بازماندگان از تحصیل بسیار مهم است اگر سازمان فنی و حرفه‌ای سن آموزش را پایین آورد، افراد نیز از همان سنین ابتدایی در صورت نبود شرایط تحصیل، حرفه‌ای خاص را در کنار درس آموزش می‌بینند و دنبال می‌کنند.
استعدادهایی که هرگز کشف نمی‌شوند
آمار بازماندگان از تحصیل در مقطع متوسطه مشخص نیست!
در ادامه یاسر خسروی در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه در سال جاری ۵۸۶ نفر بازمانده از تحصیل در مقطع ابتدایی در استان وجود دارد، اظهار کرد: از این تعداد ۲۳۱ دختر و ۳۵۵ پسر است که از این تعداد ۲۷ نفر در مدارس استان و ۷۰ نفر نیز در پیش‌دبستانی مشغول به تحصیل شدند.
معاون سواد آموزی اداره‌کل آموزش و پرورش چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه آمار کودکان بازمانده از تحصیل در مقطع ابتدایی در سامانه شهید محمودوند ثبت شده است، گفت: برای سنین متوسطه سامانه‌ای که بتوان آمار مشخصی از بازماندگان تحصیل را شناسایی کند وجود ندارد و تعداد دانش‌آموزانی که در سنین متوسطه از تحصیل دور مانده‌اند به صورت دقیق معلوم نیست.
خسروی بیان کرد: بازماندگان از تحصیل در سنین ابتدایی شامل مهاجرت به خارج ازکشور ۲۱ نفر، کوچ‌نشینی ۲۴ نفر، عدم وجود یا دوری مدرسه پنج نفر و یک کودک نیز مشغول به کار است.
وی ادامه داد: فقر مالی خانواده پنج نفر را از تحصیل دور نگه‌داشت، همچنین بیماری صعب‌العلاج ۲۶ نفر، کودک استثنایی ۸۶ نفر، کودکان بدسرپرست ۱۸ نفر، مهاجرت داخل کشور ۷۸ نفر، شناسایی نشده ۱۲۰ نفر، اشتباه بودن مشخصات سجلی ۱۳ نفر، ممانعت والدین یک نفر،کوچک بودن جثه و ضعیف بودن ۴۳ نفر، مشکلات فرهنگی ۹ نفر و فوت ۴۹ نفر که شناسنامه را ثبت نکرده‌اند و سایر موارد نیز ۹ نفر بوده که موجب بازماندن از تحصیل شده است.
خسروی با بیان اینکه از زمان کرونا معضل بازماندن از تحصیل افزایش یافت، بیان کرد: نبود تبلت و دسترسی نداشتن برخی دانش‌آموزان به اینترنت، سازگار نشدن با کلاس آنلاین و... از دلایل افزایش تعداد بازماندگان از تحصیل است.
ترک تحصیل زمینه‌ساز بروز آسیب‌های اجتماعی
احمد طاهری‌فرد در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه ترک تحصیل به عنوان پدیده‌ای نامطلوب که از گذشته در جامعه ما به چشم می‌خورد و یکی از زمینه‌های مهم برای ایجاد آسیب‌های اجتماعی قلمداد می‌شود، اظهار کرد: هر ساله مشخصات و کدملی همه کودکانی که به سن مدرسه می‌رسند، توسط اداره ثبت احوال به آموزش و پرورش تحویل داده می‌شود و آموزش و پرورش نیز دانش‌آموزانی که ثبت‌نام شده‌اند را تفکیک کرده و مابقی مورد بررسی قرار می‌گیرند.
رئیس اداره امور تربیتی، مشاور و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی اداره‌کل آموزش و پرورش چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه کودکان بازمانده از تحصیل به دو دسته تقسیم می‌شوند، گفت: دسته اول کودکانی هستند که وقتی به سن شش سالگی می‌رسند باید وارد مدرسه شوند اما به علل گوناگونی مثل دسترسی نداشتن به مدرسه، مشکلات جسمانی و ذهنی، بیماری‌های شدید و درمان‌های طولانی‌مدت، داشتن سرپرست بد، موانع فرهنگی، اعتیاد والدین و ... از تحصیل باز می‌مانند.
وی با بیان اینکه دسته دوم افرادی هستند که به مدرسه آمده‌اند و بعد از گذشت سال‌ها ترک تحصیل کرده‌اند، افزود: دسته دوم نیز کودکانی هستند که وارد نظام آموزشی شده‌اند ولی به دلایل مختلفی ترک تحصیل کرده‌اند که عوامل مهم در این امر نقش دارد، بیماری‌های روانی مانند اختلال دوقطبی می‌تواند یکی از دلایل مهم ترک تحصیل باشد چرا که مسئولیت‌پذیری، توانایی خواندن، نوشتن، گوش دادن و تمرکز حواس در فرد کاهش می‌یابد.
طاهری‌فرد اضافه کرد: مدیر، مشاور و مربیان این دانش‌آموزان را شناسایی کرده و درصدد کمک برمی‌آیند که اگر درمان به موقع انجام نشود کودک سماجت به خرج می‌دهد و مدرسه را ترک می‌کند.
رئیس اداره امور تربیتی، مشاور و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی اداره‌کل آموزش و پروش چهارمحال و بختیاری عامل مهم دیگر را عدم حمایت و تامین مسائل مالی توسط والدین دانست و تصریح کرد: امروز وضعیت معشیت خانواده‌ها این امر را تشدید می‌کند، تنگدستی اقتصادی و بی مسئولیتی آن‌ها موجب می‌شود کودک ترک تحصیل کند و زود هنگام دنبال مستقل شدن باشد.
وی ادامه داد: در صورتی‌که ارتباط گرم و عاطفی بین والدین و فرزند نباشد فرد اشتیاقی به ادامه تحصیل ندارد و عدم داشتن توانایی و قدرت لازم برای فاصله گرفتن از والدین نیز از عوامل دور شدن از تحصیل است که معمولاً در اوایل دبستان به صورت اضطراب جدایی خود را نشان می‌دهد.
طاهری‌فرد بیان کرد: بحث دیگر پیگیری روند تحصیلی فرزند توسط والدین است که عدم نظارت بر مسائل درسی و تامین مالی، امکانات و مایحتاج اولیه مدرسه فرد را به سمت کارکردن از همان سنین کودکی سوق می‌دهد و گاهی نیز مسئولیت اقتصادی یک خانواده روی دوش فرزند می‌افتد که کودک ناچار می‌شود مدرسه را رها کند.
وی گفت: عامل سوم فشارهایی است که توسط دیگران در مدرسه روی دانش آموز وارد می‌شود، دانش‌آموزان قلدر بچه‌های ضعیف تر را مورد آزار و اذیت قرار می‌دهند که باعث می شود بچه‌های آسیب‌پذیر در این میان انگیزه‌ای برای رفتن به مدرسه را بزنند.
طاهری‌فرد به رفتارهای مخرب بعضی از معلمان اشاره کرد و گفت: همچنین رفتارهای بعضی معلمان و تخریب شخصیت دانش‌آموز به آرامی و طی روندی طولانی فرد را از درس خواندن دور کرده و ترک تحصیل رخ می‌دهد.
وی خاطر نشان کرد: بعد از شرایط کرونا رشد ترک تحصیل به دلیل ترس‌ها و فشارها، افت تحصیلی و عدم حمایت‌های عاطفی و اقتصادی خانواده بیشتر شده است، بنابراین شناسایی دانش‌آموزان در معرض ترک تحصیل و پیگیری موارد ترک تحصیل برای بازگشت به مدرسه عامل مهمی برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی بوده که مدیران، مشاوران و دبیران اهمیت این موضوع را می‌دانند و ضروری است خانواده و مدرسه در این راستا همگام باشند.
انتهای پیام