دنیایی که در مدت زمانی نه چندان دور از یک همه‌گیری جهانی رنج می‌برد و بسیاری را برای سفر کردن دچار هراس کرده بود، به احیای سفر و گردشگری نگاهی دوباره دارد. توقف بی‌سابقه گردشگری ناشی از همه‌گیری کرونا، نتایج منفی متعددی از جمله درگیری‌های مدنی، از دست دادن مشاغل، کاهش انتشار اطلاعات و بی‌اعتمادی بین دولت‌های همسایه را در پی داشت.
۲۷ سپتامبر برابر با ۶ مهرماه، روز جهانی گردشگری نام گرفته که سازمان گردشگری ملل متحد UNTOURIM در پایان همه‌گیری کرونا با جان گرفتن دوباره سفرها پس از حدود دو سال اجرای مقرارت سخت‌گیرانه برای مسافران جهان و همچنین، در پی تشدید تنش و درگیری میان برخی کشورها که مرزبندی‌ها را برای مسافران جهان پررنگ‌تر کرده و به برخی حرکت‌های جمعیتی شکل مهاجرت و نه مسافرت داده، شعار «گردشگری و صلح» را برگزیده است که بهانه‌ای است تا برای بررسی اثرات متقابل این دو بر یکدیگر بپردازیم.
به واقع، حرکت افراد در سراسر جهان بیشتر یک فرار دلپذیر از سختی‌های زندگی روزمره است. تحقیقات مؤسسه اقتصاد و صلح بین‌الملل (IEP) نیز نشان می‌دهد قوی‌ترین ارتباط بین گردشگری و صلح زمانی مشخص می‌شود که به تجزیه و تحلیل «صلح مثبت» پرداخته شود.
مؤسسه اقتصاد و صلح بین‌الملل، «صلح مثبت» را به عنوان نگرش‌ها، نهادها و ساختارهایی تعریف می‌کند که جوامع صلح‌آمیز را ایجاد و حفظ می‌کنند.
«صلح مثبت» از طریق شاخصی با عنوان صلح مثبت (Positive Peace Index) ارزیابی و بر اساس هشت رکن مجزا محاسبه می‌شود، که مؤسسه اقتصاد و صلح بین‌الملل آنها را الزامات اساسی برای یک جامعه صلح‌آمیز می‌داند: محیط کسب‌وکار سالم، روابط خوب با همسایگان، سطح بالای سرمایه انسانی، پذیرش حقوق دیگران، سطح پایین فساد، دولتی با کارکرد خوب، جریان آزاد اطلاعات و توزیع عادلانه منابع.
براین اساس، حفظ یک بخش گردشگری آزاد و پایدار برابر به سطوح بالای صلح می‌انجامد، به‌ویژه در مورد نگرش‌ها، نهادها و ساختارهایی که جوامع صلح‌آمیز را تعریف می‌کنند.
برای بررسی مستقیم رابطه بین گردشگری و صلح، شورای جهانی سفر و گردشگری (WTTC) پیش‌تر با مؤسسه اقتصاد و صلح بین‌الملل همکاری کرده است تا شاخصی برای گردشگری تعیین کند که شکوفایی بخش گردشگری یک کشور را نسبت به عوامل پایداری و پذیرش اندازه‌گیری کند. توافق بر این بود که چهار حوزه کلیدی باید مورد توجه قرار گیرد: اجتماعی ـ فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و محیط‌زیست.
کشورهایی که دارای بخش گردشگری پایدارتر هستند معمولا صلح‌آمیزترند
گردشگری برای شکوفایی در درجه نخست باید جذاب باشد، بنابراین گردشگری توانایی حمایت از صلح را دارد؛ چرا که فشار بر دولت‌ها برای خاتمه دادن به منازعات و ایجاد روابط معتبر و هماهنگ با شهروندان به منظور جذب گردشگران و بهره‌مندی از مزایای اقتصادی گردشگری را ایجاب می‌کند. یک مثال کلیدی از این رابطه در عمل در کشور رواندا مشاهده می‌شود؛ جایی که تلاش‌های تحمیل‌شده توسط دولت برای پاک‌سازی مین‌ها، سرمایه‌گذاری در حیات وحش و بازسازی تصویر کشور، به طور فعال «گردشگری گوریل» را ترویج داده و این کشور را به مقصدی جذاب برای اکوتوریسم (طبیعت‌گردی) تبدیل کرده است.
فرار دلپذیری که به صلح می‌رسد شکل ۱. رابطه بین پایداری و پذیرش گردشگران و خشونت و منازعه را همان‌طور که توسط شاخص صلح جهانی (GPI) اندازه‌گیری می‌شود، نشان می‌دهد.
تأثیرات فوری متعددی که گردشگری بر ارکان صلح مثبت دارد:
- حرکت جهانی افراد، مواجهه فرهنگی را ایجاد می‌کند و این اغلب، افراد را ترغیب می‌کند تا درجه‌ای از تحمل و پذیرش حقوق دیگران را اتخاذ کنند.
- پایداری گردشگری همچنین می‌تواند بر کارکرد دولت‌ها تأثیر بگذارد، زیرا دولت‌ها در موقعیتی قرار می‌گیرند که به تغییرات در تقاضا باید پاسخ دهند و محیطی مطلوب ایجاد کنند که موجب افزایش جذب گردشگران شود. در نپال، واکنش دولت به افزایش گردشگری، پیاده‌سازی قواعد رفتاری برای گردشگری متکی بر صلح بود.
- با رشد گردشگری، مهارت‌های مختلف برای جمعیت‌های محلی ضرورت می‌یابد که شامل زبان‌ها، مهارت‌های کسب‌وکار و توسعه سرمایه انسانی است. به عنوان مثال، در نامیبیا توسعه بخش گردشگری به جوامع محلی کمک کرد تا مهارت‌هایی مانند زبان‌آموزی و مشاغل مانند آشپزی را توسعه دهند، که منجر به افزایش توسعه سرمایه انسانی شد.
- با سفر مردم، انتظار می‌رود جریان اطلاعات هم درون کشور و هم از مرزها افزایش یابد، زیرا مردم تجربیات و ایده‌ها را به اشتراک می‌گذارند.
- تغییر مثبت در روابط با همسایگان نیز ممکن است نتیجه جانبی گردشگری باشد، زیرا عمل سفر به کشورهای همسایه موجب درک و تحمل دیگران می‌شود.
فرار دلپذیری که به صلح می‌رسد شکل ۲. رابطه بین شاخص گردشگری و معیارهای صلح مثبت را نشان می‌دهد که همبستگی قوی را که رابطه مثبت بین سطوح صلح مثبت و پایداری گردشگری را منعکس می‌کند، نشان می‌دهد.
در کشورهای غیرمنازع، گردشگری در مقابل افزایش خشونت و جنگ مقاومت می‌کند
حقیقت دنیای مدرن این است که زمین در حال تبدیل شدن به مکانی با خشونت روزافزون است و موسسه بین‌المللی اقصاد و صلح این روند را برای مدتی دنبال کرده است. شاخص صلح جهانی ۲۰۲۳ برای سیزدهمین سال در پانزده سال اخیر نزول یافته است. بدترین کاهش‌ها هر سال ناشی از شاخص‌های درگیری‌های خارجی، مرگ‌های ناشی از درگیری‌های داخلی و بی‌ثباتی سیاسی است.
افزایش درگیری‌های خشونت‌آمیز در کشورهایی مانند اوکراین، روسیه، هائیتی، مالی و سرزمین‌های اشغالی فلسطین به طور فعال تعداد افراد بی‌خانمان را افزایش می‌دهد. با این حال، تحقیقات قبلی «IEP» نشان داده است که در سطح جهانی، همبستگی منفی ضعیفی بین تغییرات شاخص گردشگری و تغییرات شاخص صلح جهانی وجود دارد، که نشان می‌دهد حتی در کشورهای غیرمنازع (بدون درگیری)، زمانی که وضعیت امنیتی بدتر می‌شود، گردشگری لزوماً آسیب نمی‌بیند. البته یکی از موارد استثنایی، مثال اخیر همه‌گیری کرونا است که به طور فعال گردشگری را در سطح جهانی تحت‌تأثیر قرار داد.
گردشگری و تروریسم
تروریسم تأثیراتی بر گردشگری دارد، به ویژه زمانی که گردشگران هدف مستقیم قرار می‌گیرند، مانند حمله به یک اتوبوس گردشگران در مصر در سال ۲۰۱۸ یا تیراندازی در سواحل تونس در سال ۲۰۱۵. با این حال، تحقیقات «IEP» نشان می‌دهد که تأثیرات فعالیت‌های تروریستی بر بخش گردشگری معمولاً کوتاه‌مدت است. این تأثیرات غالباً ناشی از هشدارهای سفر است که منجر به کاهش‌های کوتاه‌مدت در فعالیت گردشگری می‌شود و پس از آرام شدن وضعیت و با کاهش تهدید فعالیت‌های تروریستی، گردشگری معمولاً به سطح سالمی بازمی‌گردد. هرچند انتظار می‌رود که تکرار فعالیت‌های تروریستی در یک منطقه تأثیرات بلندمدت بر سطوح گردشگری آن منطقه داشته باشد.
اگر یک چیز وجود داشته باشد که بخواهیم در روز جهانی گردشگری پیش‌رو (که شعار گردشگری و صلح بر آن برگزیده شده است) به آن فکر کنیم، این است که دنیایی را تصور کنیم که در آن گردشگری و سفر گزینه‌هایی در دسترس نبودند همانند دوران همه‌گیری کرونا. توقف بی‌سابقه گردشگری ناشی از همه‌گیری کرونا، نتایج منفی متعددی از جمله درگیری‌های مدنی، از دست دادن مشاغل، کاهش انتشار اطلاعات و بی‌اعتمادی بین دولت‌های همسایه را در پی داشت. همچنان که، گردشگری نقش مهمی در برون‌رفت از شرایط وخیم در دوران همه‌گیری کرونا در سطح جهانی ایفا کرد.
انتهای پیام