خارگ نیوز: یدک کش ها شناورهای بسیار پرقدرتی هستند که برای پهلو دادن و جداسازی نفتکش ها از اسکله ها به کار گرفته می شوند.
به گزارش خارگ نیوز، سید نعمت اله امام از کارکنان قدیمی وزارت نفت و شاغل در جزیره خارگ، روز گذشته دار فانی را وداع گفت، امام دارای قلم شیوایی در حوزه وزارت نفت کشور بود، خارگ نیوز قصد دارد یادداشت های سید نعمت اله امام را به مرور زمان منتشر نماید. روحش شاد و یادش گرامی باد.
سید نعمت اله امام: یدک کش ها شناورهای بسیار پرقدرتی هستند که برای پهلو دادن و جداسازی نفتکش ها از اسکله ها به کار گرفته می شوند. انجام عملیات پهلودهی نفتکش ها، با توجه به اوضاع جوی، سرعت باد، ارتفاع امواج دریا و موقعیت اسکله ها کار تخصصی، پرمخاطره و پیچیده ای است که کوچکترین اشتباه در محاسبات، موجب صدمه به نفتکش و اسکله ها شده و ضرر و زیان میلیاردی در پی دارد.
با شروع جنگ تحمیلی و شروع حملات دشمن از هوا و دریا به شناورها، شرایط بسیار دلهره آور و نگران کننده ای برای یدک کش ها و کارکنان آنها به وجود آمد. در همین حال گزارش هایی از ناراحتی های کارکنان یدک کش ها و برخی موارد شکایت های آنها به اینجانب که در آن زمان رئیس اداره بهبود کار مناطق نفتخیز بودم رسید. هر چند این کارکنان با فداکاری و از جان گذشتگی کار خود را انجام داده و نگذاشتند صادرات نفت به صفر برسد.
یکی از مشکلات زمان بندی شیفت کاری بود. تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی و در زمان کنسرسیوم، زمان کاری کارکنان یدک کش ها به صورت 48 ساعت کار در شناور و 48 ساعت استراحت در خشکی برنامه ریزی شده بود. بدین ترتیب کارکنان یدک کش ها که غالباً در خانه های سازمانی در ماهشهر یا جزیره خارک ساکن بودند، پس از دو روز کار در دریا، به خشکی می رفتند.
تعداد کارکنان یدک کش ها نیز 15 نفر بود (14 تکنسین و یک ناخدا). این کارکنان در زمان کاری به دوگروه هفت نفره تقسیم می شدند و هر 12 ساعت یک گروه روی عرشه کار می کرد و گروه دیگر در اتاق های تحتانی یدک کش به استراحت می پرداخت. البته ناخدا برنامه مستقل خود را داشت.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز برای مدت کوتاهی کار به همین منوال بود تا اینکه با گسترش طرح اقماری در نفت و فراگیر شدن دو هفته کار و دو هفته استراحت، کارکنان یدک کش ها نیز مشمول این طرح شدند. اما با شروع جنگ تحمیلی، یدک کش در معرض حملات هوایی و دریایی دشمن قرار گرفتند؛ حملاتی که غالبا با صدمات جدی همراه بود و هر دو گروه را، چه آنها که در حال کار روی عرشه بودند و چه آنها که در حال استراحت، در معرض خطر قرار می داد.
همین مسئله سبب شده بود که اداره خدمات یدک کش ها تعدادی کانکس را در ساحل مستقر کند تا افراد پس از 12 ساعت کار روی عرشه، برای استراحت به کمپ بیایند و با تغییر شیفت، مجددا به یدک شناور بازگردند؛ اما مدیریت جزیره با این طرح موافق نبود، چرا که نه تنها استراحت کارکنان در زمان کار در خارج از یدک کش ها را خلاف مقررات می دانست، بلکه احتمال می داد، کارکنان در شرایطی که دور از شناورها هستند، سرگرم کارهای دیگر یا از کمپ دور شوند.
در اوایل سال 1362 اینجانب به اتفاق کاپیتان مریوانی، رئیس اداره خدمات یدک کش ها که در اهواز و خارک در تردد بود، برای بررسی مسئله به جزیره خارک رفتیم. ذکر این نکته خالی از لطف نیست که آن زمان به علت بسته شدن فرودگاه خارک، رفتن به جزیره از طریق دریا و بوشهر انجام می گرفت و بسیار سخت و طاقت فرسا بود، چرا که یدک کش ها غروب با کالا و کارکنان از بوشهر حرکت کرده و نیمه های شب به خارک می رسیدند. بازگشت آنها نیز نیمه شب بود و ساعت 6 صبح مجددا در بوشهر پهلو می گرفتند.
به هر حال به محض رسیدن به جزیره خارک، با تعدادی از کارکنان یدک کش ها، در حدود 50 نفر، که در کمپ در حال استراحت بودند، روبر شدیم. ناراحتی، نگرانی و اضطراب در چهره آنان مشهود بوده و اظهار می داشتند که به چشم خویش هدف قرار گرفتن شناورها و قطعه قطعه شدن دوستان و همکاران شان را دیده اند. آنها می گفتند رسیدن به اسکله فقط 3 دقیقه زمان می برد و هر وقت که لازم باشد، سریعا در یدک کش حاضر خواهند شد. در چنین شرایطی چرا باید در زمان استراحت در یدک کش بمانند تا اگر شناور هدف قرار گرفت، هر 15 تن در معرض خطر باشند.
همان طور که پیشتر گفته شد، کار کردن در یدک کش ها، حتی در شرایط عادی پیچیده و پرمخاطره بود. در زمان کنسرسیوم نفت، ناخدایان و کارکنان این یدک کش ها که برخی ملکی و برخی استیجاری بود، اکثرا افسران و تکنسین های هلندی و انگلیسی بودند. رئیس اداره خدمات یدک کش ها نیز یک ناخدای باسابقه انگلیسی بود. اما پس از پیروزی انقلاب و عزیمت یدک کش ها و تکنسین های خارجی، کارکنان ایرانی جای آنها را گرفتند. اگر چه چند فروند یدک کش استیجاری نیز وجود داشت که ناخدایان آنها اکثراً فیلیپینی بودند.
خوشبختانه در دوران کنسرسیوم تعدادی از کارمندان ایرانی پس از انجام آزمایش های لازم استخدام شده و برای آموزش رشته های ناخدایی و مهندسی کشتی به کالج کامرشیال نَویگِیشِن انگلستان (Commercial Navigation Collage) اعزام شده بودند. این افراد پس از چهار سال گذراندن واحدهای تئوری و عملی، عنوان ناخدا دوم را به دست می آوردند و پس از دو سال کار عملی روی نفتکش ها یا یدک کش ها رسماً ناخدا و مشغول به کار می شدند. همین افراد بودند که بعد از انقلاب جایگزین کارکنان خارجی شدند.
به هر حال پس از گفت و گو با کارکنان یدک کش ها، همچنین مذاکره و جلب موافقت دو نماینده ای که مدیریت جزیره معرفی کرده بود، تصمیم لازم در مورد نحوه استقرار کارکنان در زمان شیفت کاری گرفته و قرار شد کارکنان یدک کش ها، زمان استراحت را در کمپ باشند، ولی تحت هیچ عنوان از کمپ دور نشده و آنجا را ترک نکنند تا در سریع ترین زمان ممکن، امکان دسترسی به آنها فراهم باشد.
این تصمیم از طریق هماهنگی با رئیس اداره خدمات یدک کش ها که از ناخدایان تحصیل کرده و با تجربه بود، به اجرا گذاشته شد تا در صورت هدف قرار گرفتن شناور، حداقل نیمی از کارکنان در امان باشند. بحث در مورد مسائل و مشکلات فرهنگی و اجتماعی مربوط به طرح اقماری در نفت بسیار گسترده است که شاید در فرصت های آینده بیشتر به آنها بپردازیم.